جمال‌الدین‌محمود حلوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حُلْوی، جمال‌الدین محمود، از مشایخ
طریقت گُلشَنیه و مؤلف تذکره مشایخ
خلوتیه می‌باشد.
وی در سال ۹۸۲ در
استانبول به
دنیا آمد.
پدرش از درویشان خلوتی، و در دربار
عثمانی صاحب منصب
حلواجی‌باشی (رئیس قنادان
دربار ) بود.
حلوی در
کودکی تحت‌نظر پدرش به فراگیری علوم معقول و منقول پرداخت.
در
نوجوانی شغل
پدر را
پیشه خود ساخت، اما بعد به امور نظامی گرایش یافت و منصب
چاوشیِ دیوان همایون را در دربار
سلطان مراد سوم (حک: ۹۸۲ـ۱۰۰۳) به دست آورد.
او که از کار در سپاه عثمانی خرسند نبود، از خدمت دولتی کناره گرفت و در زمره مریدان
نجم‌الدین حسن افندی، از مشایخ
طریقت سنبلیه (از شعب خلوتیه)، درآمد.
وی نزد شمس‌الدین
احمد سیواسی، از مشایخ گلشنیه (یکی دیگر از شعب خلوتیه)، به تکمیل معارف پرداخت و پس از بازگشت از
حج، به
مصر رفت و از مریدان
شیخ‌ابراهیم افندی،
مرشد سیواسی، شد و از وی
اجازه ارشاد گرفت و به استانبول بازگشت. وی در استانبول خانقاهی تأسیس کرد و به ارشاد درویشان سنبلی و گلشنی، تدریس
مثنوی و اجرای
مراسم سماع پرداخت. در پی این مجالس، بسیاری پیرو
طریقت گلشنیه شدند.
حلوی به زبان‌های عربی و فارسی تسلط داشت.
وی در ۱۰۶۴ در استانبول درگذشت و در
خانقاه خود به خاک سپرده شد.
از وی چند اثر برجای مانده است که عبارت‌اند از:
۱) لَمَظاتِ حُلْویه از لَمَعاتِ عُلْویّه، که مهم‌ترین اثر اوست، مشتمل بر طبقات و
مناقب ۲۰۸ تن از منسوبان طریقت‌ها که ۱۴۰ تن از آنان از مشایخ خلوتیه‌اند، وی در تألیف این اثر از حدود پنجاه منبع عربی و ترکی بهره برده است. در این کتاب، علاوه بر مشایخ طریقت خلوتیه، شرح‌حال برخی از بزرگان طریقت‌های
بیرامیه،
نقشبندیه،
کبرویه،
زینبیه،
بدویه،
قادریه و
مولویه نیز آمده است. در پایان نیز درباره زندگی حلوی اطلاعات جامعی وجود دارد. این کتاب را
محمد سرهان تایشی در ۱۳۷۲ش/ ۱۹۹۳ ساده‌نویسی و منتشر کرد.
۲)
جام دلنواز، که
ترجمه ترکی شرح
لاهیجی بر
گلشن راز شبستری است. نسخه‌ای از آن در کتابخانه شهرداری استانبول موجود است.
۳)
خمسه، که نظیره‌ای بر خمسه
تاشلیجالی یحیی، و شامل پنج مثنوی است.
۴) دیوان به ترکی، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه بانک یاپی‌کردی استانبول موجود است.
(۱) محمدطاهر بروسه‌لی، عثمانلی مؤلفلری، استانبول ۱۳۳۳ـ ۱۳۴۲.
(۲) احمد رفعت، لغات تاریخیه و جغرافیه، استانبول ۱۲۹۹ـ۱۳۰۰.
(۳) شیخی محمد افندی، وقایع‌الفضلاء، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، ۱۹۸۹.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حلوی»، شماره۶۴۷۴.
