جعفر بن محمد رودکی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جعفر بن محمد رودکی (میانه قرن ۳ـ
۳۲۹ق) ازحافظان
قرآن، شاعران، نوازندگان و موسیقی‌دانان
قرن سوم و چهارم هجری قمری بود. وی صدای بسیار نیکویی داشته است. وی نخستین کسی بود که به
زبان فارسی شعر می‌سرود. در تعداد ابیات شعر جعفر رودکی از صدهزار تا یک میلیون و سیصد هزار بیت بیان شده است.
ابوالحسن ابوعبداللّه جعفر بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمان بن آدم بخاری سمرقندی رودکی.
فرید الدین رودکی منسوب به بَنُجْ از آبادی‌های رودک
سمرقند است
و احتمالاً در میانه سده سوم هجری در رودک چشم به جهان گشود.
وی از همان آغاز جوانی در
شعر و
موسیقی مشهور شد
و اشعاری نیکو و متین می‌سرود. رودکی نخستین کسی دانسته شده که اشعار فارسی سروده و بر تمام شاعران
فارسی زبان عصر خویش مقدم بوده و در
عرب و
عجم، نظیر و مانندی نداشت.
رودکی افزون بر شعر در فن موسیقی و نواختن بربط بسیار توانا بود و صدای نیکویی داشت.
معروف است که رودکی بیش از صدهزار بیت شعر داشته و حتی برخی شمار آن را بیش از یک میلیون وسیصدهزار بیت دانسته‌اند که انگشت شماری از آن باقی مانده است.
نقل است که وی از آغاز نابینا بود و درحالی که هشت سال بیشتر از عمرش نگذشته بود،
قرآن را با
قرائات هفت گانه حفظ کرد؛ ولی برخی بر این عقیده‌اند که وی در پایان عمر، بینایی خود را از دست داده است.
وی از فردی به نام
اسماعیل بن محمد بن اسلم سمرقندی حکایت‌هایی روایت کرده است.
رودکی از ندیمان و خواص
نصر بن احمد سامانی بوده
و به دستور او کتاب کلیله و دمنه را به نظم درآورده و برای آن چهل هزار درهم پاداش گرفته بود.
او از این طریق و دریافت جوایز فراوان و متعدد، ثروت و اموال فراوانی به دست آورد
از آثار دیگر رودکی:
- دیوان شعر،
- تاج المصادر فی لغة الفرس
- و کتاب عرائس النفائس است که کتاب اخیر را به نظم فارسی درآورده است.
تاریخ درگذشت رودکی به اختلاف بسیار نقل شده؛
ولی سمعانی در انساب ـ که از قدیمی‌ترین منابع است ـ وفات او را به سال ۳۲۹ هجری در رودک سمرقند دانسته است. آرامگاه وی در روستای بَنُج واقع شده است.
(دیگر منابع:
).
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «جعفر رودکی»، ج۲، ص۱۵۶.
