جعده بنت اشعث

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

جعده‌ بنت‌ أشعث‌، همسر امام‌ حسن‌ مجتبی‌ علیه‌السلام‌ است، که‌ ایشان‌ را مسموم‌ کرد و به‌ شهادت‌ رساند.

---

بنا بر نقل‌ ابوالفرج‌ اصفهانی‌ نام‌های‌ سکینه‌، عایشه‌ و شَعْثاء نیز برای‌ او گزارش‌ شده‌ اما وی‌ نام‌ صحیح‌ او را جعده‌ دانسته‌ است‌.

---

از تاریخ‌ ولادت‌ و وفات‌ او اطلاعی‌ در منابع‌ نیامده‌ است‌.

---

پدرش‌، أشْعَث‌ بن قَیس‌ کِنْدی‌ (متوفی‌ ۴۰ یا ۴۱)، از مشاهیر نخستین‌ دهه‌های‌ صدر اسلام‌ و مادرش‌، اُمّ فَرْوَه‌، خواهر ابوبکر بود.

۳.۱ - آزاد شدن اشعث بدست ابوبکر

هنگام‌ اسیرشدن‌ أشعث‌ در واقعه رِدَّه‌ در سال‌ یازدهم‌ هجرت‌، ابوبکر او را آزاد کرد و خواهر خود را به‌ ازدواج‌ او در آورد.

---

به‌ نوشته بلاذری‌ ، جعده‌ با نیرنگ‌ پدرش‌ به‌ ازدواج امام‌ حسن‌ مجتبی‌ علیه‌السلام‌ در آمد.
گزارش‌ ابن‌عساکر از این‌ ماجرا، می‌رساند که‌ او زنی‌ زیبا بوده‌ است‌.

---

در منابع‌، فرزندی‌ از جعده‌ برای‌ امام‌ حسن‌ گزارش‌ نشده‌ است‌.

---

عموم‌ منابع‌ از نقش‌ جعده‌ در به‌ شهادت‌ رساندن‌ امام‌ حسن‌ یاد کرده‌اند.
در بیش‌تر منابع‌ شیعی‌ آمده‌ است‌ که‌ معاویه‌ با وعده مالِ بسیار و ازدواج‌ با یزید، جعده‌ را تطمیع‌ کرد تا شوهرش‌، امام‌ حسن‌، را زهر دهد و او نیز چنین‌ کرد و بر اثر آن‌ امام‌ به‌ شهادت‌ رسید
به‌ گزارش‌ طبرِسی‌ ، معاویه‌ زهر را برای‌ جعده‌ فرستاده‌ بوده‌ است‌.

۶.۱ - ناکامی جعده در ازدواج با یزید

‌
پس‌ از کارگرافتادن‌ زهر، معاویه‌ به‌ وعده مالی‌ که‌ به‌ جعده‌ داده‌ بود وفا کرد، ولی‌ به‌ ازدواج او با یزید رضایت‌ نداد و به‌ او گفت‌ که‌ می‌ترسد فرزندش‌، یزید، را نیز مانند حسن‌ بن علی‌ به‌ قتل‌ برساند.
بنا به‌ نقل‌ بعضی‌ از منابع‌، سم‌ دادن‌ جعده‌ به‌ امام‌ حسن‌ علیه‌السلام‌، به‌ تحریک‌ و دستور یزید بن معاویه‌ بوده‌ است‌.

---

جعده‌ پس‌ از زهر دادن‌ به‌ امام‌ حسن‌ علیه‌السلام‌، مورد لعن‌ و نفرین‌ حضرت‌ قرار گرفت‌.

---

شاعر شیعی‌، قیس‌ بن عمرو بن مالک‌، معروف‌ به‌ نجاشی‌ (متوفی‌ ح ۴۰)، در نکوهش‌ جعده‌ قصیده‌ای‌ سروده‌ است‌.

---

به‌ گزارش‌ سَخاوی‌ به‌ نقل‌ از ابن‌عبدالبرّ، جعده‌ به‌ سبب‌ کینه‌ای‌ که‌ به‌ امام‌ حسن‌ داشت‌، او را مسموم‌ کرد و این‌ دشمنی‌ با خاندان‌ علی‌ علیه‌السلام‌ در میان‌ خانواده‌اش‌ نیز وجود داشت‌، چنانکه‌ در روایتی‌ از امام‌ صادق‌ علیه‌السلام‌ به‌ آن‌ اشاره‌ شده‌ است‌.

---

جعده‌ پس‌ از امام‌ حسن‌ مجتبی‌ علیه‌السلام‌ دو بار ازدواج‌ کرد.

۱۰.۱ - یعقوب‌ بن طلحه بن عبیداللّه‌

نخست‌ با یعقوب‌ بن طلحه بن عبیداللّه‌ که‌ برای‌ او سه‌ پسر به‌ نام‌های‌ اسماعیل‌، اسحاق‌ و ابوبکر به‌دنیا آورد، اسماعیل‌ و اسحاق‌ به‌ هنگام‌ حیات‌ پدر از دنیا رفتند.

۱۰.۲ - عباس‌ بن عبداللّه‌ بن عباس

دومین‌ بار پس‌ از کشته‌ شدن‌ یعقوب‌ بن طلحه‌ (متوفی‌ ۶۳) در واقعه حَرّه‌ ، با عباس‌ بن عبداللّه بن عباس‌ (فرزند ارشد ابن‌ عباس‌ مشهور) ازدواج‌ کرد و برای‌ او پسری‌ به‌ نام‌ محمد و دختری‌ به‌ نام‌ قَریبه به‌ دنیا آورد که‌ از این‌ دو نیز نسلی‌ باقی‌ نماند.
در گزارش‌ها آمده‌ که‌ قریشیان‌ به‌ هنگام‌ مشاجره‌ با فرزندان‌ جعده‌، آنان‌ را «بَنی‌ مُسِمَّةِ الازْواج‌» (فرزندان‌ زنی‌ که‌ همسرانش‌ را مسموم‌ می‌کند) خطاب‌ می‌کردند.

---

(۱) ابن‌ ابی‌الحدید، شرح‌ نهج‌البلاغة، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهره‌ ۱۳۸۵ـ۱۳۸۷/ ۱۹۶۵ـ۱۹۶۷، چاپ‌ افست‌ بیروت‌.
(۲) ابن‌ سعد، طبقات (لیدن‌).
(۳) ابن ‌شهر آشوب‌، مناقب‌ آل‌ ابی‌طالب، نجف‌ ۱۹۵۶.
(۴) ابن‌ عبدالبرّ، الاستیعاب‌ فی‌ معرفة الاصحاب‌، چاپ‌ علی‌ محمد بجاوی‌، (قاهره‌) ۱۳۸۰/۱۹۶۰ .
(۵) ابن‌ عساکر، تاریخ‌ مدینة دمشق‌، چاپ‌ علی‌ شیری‌، بیروت‌ ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
(۶) ابن‌ کثیر، البدایة و النهایة، چاپ‌ علی‌ شیری‌، بیروت‌ ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۷) ابوالفرج‌ اصفهانی‌، مقاتل‌ الطّالبیین‌، چاپ‌ کاظم‌ مظفر، نجف‌ ۱۳۸۵/۱۹۶۵، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۵.
(۸) علی‌ بن عیسی‌ اربلی‌، کشف‌ الغمة فی‌ معرفة الائمة، بیروت‌ ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
(۹) احمد بن یحیی‌ بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، چاپ‌ محمود فردوس‌العظم‌، دمشق‌ ۱۹۹۶ـ۲۰۰۰.
(۱۰) محمد بن عبدالرحمان‌ سخاوی‌، التحفة اللطیفة فی‌ تاریخ‌ المدینة الشریفة، بیروت‌ ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
(۱۱) احمد بن علی‌ طبرسی‌، الاحتجاج، چاپ‌ محمدباقر موسوی‌ خرسان‌، نجف‌ ۱۳۸۶/۱۹۶۶، چاپ‌ افست‌ قم‌.
(۱۲) طبری‌، تاریخ‌ (بیروت‌).
(۱۳) سعید بن هبةاللّه‌ قطب‌ راوندی‌، الخرائج‌ و الجرائح‌، قم‌ ۱۴۰۹.
(۱۴) کلینی‌، کافی.
(۱۵) یوسف‌ بن عبدالرحمان‌ مزّی‌، تهذیب‌ الکمال‌ فی‌ اسماء الرجال‌، چاپ‌ بشار عوّاد معروف‌، بیروت‌ ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
(۱۶) مسعودی‌، مروج‌ (بیروت‌).
(۱۷) محمد بن محمد مفید، الارشاد فی‌ معرفة حجج‌ اللّه‌ علی‌العباد، قم‌ ۱۴۱۳.
(۱۸) محمد بن عمر واقدی‌، کتاب‌ الرِدَة، چاپ‌ محمود عبداللّه‌ ابوالخیر، عمان‌.

---