جدال در قیامت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جدال، گفتگویی توام با
نزاع و غلبه جستن یک طرف بر دیگری است به قصد منصرف کردن وی از
رای و نظرش.
جدال با
خدا و دفاع از خائنان در
قیامت امکان ندارد.
جدال با
خدا و دفاع از خائنان در
قیامت امکان ندارد.
ولا تجـدل عن الذین یختانون انفسهم ان الله لا یحب من کان خوانـا اثیمـا• هـانتم هـؤلاء جـدلتم عنهم فی الحیوة الدنیا فمن یجـدل الله عنهم یوم القیـمة‌ام من یکون علیهم وکیلا. «و از آنها که به خود
خیانت کردند،
دفاع مکن! زیرا
خداوند، افراد خیانت پیشه گنهکار را
دوست ندارد. • .... • آری، شما همانا هستید که در زندگی این
جهان، از آنان دفاع کردید! اما کیست که در برابر خداوند، در
روز رستاخیز از آنها دفاع کند؟! یا چه کسی است که
وکیل و حامی آنها باشد؟!»
روی سخن را به
طایفه شخص
سارق که از او دفاع کردند، نموده، می‌گوید: "گیرم که شما در زندگی این جهان از آنها دفاع کنید ولی کیست که در روز قیامت بتواند از آنها دفاع نماید و یا به عنوان وکیل کارهای آنها را سامان بخشد، و گرفتاریهای آنها را بر طرف سازد"؟! (ها انتم هؤلاء جادلتم عنهم فی الحیاة الدنیا فمن یجادل الله عنهم یوم القیامة‌ام من یکون علیهم وکیلا). بنا بر این دفاع شما از آنها بسیار کم اثر است، زیرا در زندگی جاویدان آن هم در برابر خداوند، هیچگونه مدافعی برای آنها نیست.
در حقیقت در سه
آیه فوق، نخست به
پیامبر اسلام ص و همه قاضیان به حق توصیه شده که کاملا مراقب باشند، افرادی با صحنه سازی و شاهدهای دروغین حقوق دیگران را پایمال نکنند.
سپس به افراد خیانتکار، و بعد به مدافعان آنها هشدار داده شده است که مراقب نتائج سوء اعمال خود در این جهان و جهان دیگر باشند.
و این یکی از اسرار
بلاغت قرآن است که در یک حادثه هر چند به ظاهر کوچک باشد و بر محور یک
زره و مقداری مواد غذایی دور بزند و یا پای یک نفر یهودی و
دشمن اسلام در میان باشد تمام جوانب مطلب را بررسی کرده و یادآوری و اخطار لازم را در هر مورد می کند از پیامبر بزرگ خدا ص که به حکم عصمت دامنش از هر گونه آلودگی به
گناه پاک است گرفته، تا به افراد خیانت پیشه گنهکار و کسانی که به حکم تعصبهای خویشاوندی از این گونه افراد دفاع می کنند، هر کدام به تناسب خود، مورد بحث قرار گرفته اند.
این آیه بیان این معنا است که دفاع از این خائنین فائده ندارد، و خائنین از این دفاع بهره ای نمی گیرند. چیزی که هست این بیان را به صورت استفهام آورده، می فرماید: "گیرم در زندگی دنیا از آنان دفاع کردید، در روز قیامت چه کسی از آنها دفاع می کند؟ " و منظور آیه شریفه این است که بفهماند به فرض که دفاع از آنها در زندگی دنیایشان که نزد خدا پشیزی ارزش ندارد، سودی برایشان داشته باشد در زندگی آخرتیشان که قدر و منزلتی عظیم نزد خدا دارد- و یا به عبارتی
روز قیامت که ظرف دفاع است- هیچ مدافعی نخواهند داشت. و کسی نیست که از قبل آنها بگو مگو کند و در کار آنان
وکالت کند و متکفل امور آنان و اصلاح شؤون آنان باشد.
قیامت، صحنه جدال و دفاع طرفداران
حق و
باطل از مواضع خود در پیشگاه خدا است.
انک میت وانهم میتون• ثم انکم یوم القیـمة عند ربکم تختصمون. «تو می میری و آنها نیز خواهند مرد! • سپس شما روز قیامت نزد پروردگارتان
مخاصمه می کنید.»
"انک میت و انهم میتون ثم انکم یوم القیامة عند ربکم تختصمون" جمله اولی که می فرماید "تو می‌میری و ایشان هم می میرند" مقدمه است برای جمله دوم که می فرماید: "روز قیامت نزد پروردگارتان مخاصمه خواهید کرد". و خطاب در "انکم" به
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و عموم امت او و یا خصوص
مشرکین از امت آن جناب است. و کلم"اختصام" به طوری که در
مجمع البیان آمده، به معنای این است که هر یک از دو طرف دعوی، کلام طرف دیگر را که بر وجه
انکار بیان شده رد کند.
و معنای آیه چنین است: عاقبت تو و عاقبت ایشان هر دو مردن است و سپس شما همگی در روز قیامت بعد از آنکه نزد پروردگارتان حاضر شدید، مخاصمه خواهید کرد. و در
سوره فرقان گوشه ای از این اختصام یعنی کلام رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم علیه دشمنانش را
حکایت کرده می فرماید: "و قال الرسول یا رب ان قومی اتخذوا هذا القرآن مهجورا".
و این دو آیه به حسب لفظ عامند، و اختصام همه
انبیا با امت آنان را شامل می شود و لیکن چهار آیه بعد از آن، این معنا را تایید می کند که مراد از "اختصام"، مخاصمه است که در روز قیامت بین رسول اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با
کفار از امتش اتفاق می افتد.
بعضی تصور کرده اند که این "مخاصمه" میان
مسلمین و کفار است.
بعضی گفته اند میان
مسلمانان و
اهل قبله نیز ممکن است مخاصمه وجود داشته باشد، و در اینجا از
ابو سعید خدری حدیثی نقل شده که ما در عصر پیامبر ص هرگز
فکر نمی کردیم که میان ما مسلمانان مخاصمه ای باشد، می گفتیم
پروردگار ما یکی، پیامبر ما یکی، و
دین و
آئین ما یکی است، با اینحال خصومت چگونه ممکن است؟ تا اینکه روز
صفین فرا رسید و دو گروه که هر دو به ظاهر
مسلمان بودند (هر چند یکی مسلم واقعی بود و دیگری مدعی اسلام)
شمشیر به روی یکدیگر کشیدند، گفتیم آری آیه ما را هم شامل می شود!.
ولی آیات بعد نشان می دهد که این مخاصمه در میان
پیامبران و
مؤمنان از یک سو، و مشرکان و مکذبان از سوی دیگر خواهد بود.
در
تاریخ اسلام معروف است که
عمر بعد از وفات پیامبر ص
مرگ آن حضرت را
منکر بود، و می گفت ممکن نیست پیامبر ص بمیرد، او به سوی پروردگارش رفته همانگونه که
موسی بن عمران چهل
شب از
قوم خود غائب شد، سپس به سوی آنها بازگشت، و الله رسول خدا نیز باز می گردد، همانگونه که موسی برگشت کسانی که
گمان کنند پیامبر مرده است باید دست و پایشان قطع شود! این سخن به
ابوبکر رسید به سراغ او آمد و بعضی از آیات را که دلالت بر مرگ پیامبر داشت بر او خواند عمر خاموش شد، و گفت به خدا
سوگند این اولین بار بود که این آیه را شنیدم.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «جدال در قیامت».
