جبله (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جِبِلَّه (به کسر جیم و باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
خلقت و
طبیعت است.
جِبِلَّه به معنای
خلقت و نیز به معنای
خلقت و طبيعت می‌باشد.
(وَ اتَّقُوا الَّذِي خَلَقَكُمْ وَ الْجِبِلَّةَ الْأَوَّلِينَ) «بترسيد از آن كه شما و مردمان گذشته را آفريده است.»
در
مجمع البیان فرموده: جبلّه طبيعتى كه شى‌ء بر آن بنا نهاده شده باشد.
راغب عقيده دارد كه آن از
جبل به معنى كوه است همان طور كه كوه،
ثقیل است جبلّه هم طبيعتى است كه نقل و عوض كردن آن مشكل است.
(جبلّة الاوّلين) يعنى مردمی كه بر احوال خود مجبول‌اند و بر آن‌ها بنا نهاده شده‌اند ...
در
المیزان آن را به معنى
فطرت درک
حسن و قبح و
هدایت اوّليه گرفته است.
به هر حال جبلّه به معنى
خلق مطلق نيست بلكه
خلقی كه بر فطرت هدايت و درک حسن و قبح‌اند و درک و فهم‌جبلّى آن‌هاست.
همچنين است آيه
(وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلًّا كَثِيراً أَ فَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ) (او گروه زيادى از شما را
گمراه كرد؛ آيا
اندیشه نكرديد؟)
هر چند در
صحاح و در ذيل
اقرب الموارد به نقل از
قاموس آن را جماعت معنى كرده
و
طبرسی و
زمخشری و
بیضاوی خلق گفته‌اند
ولى سرشت و طبيعت نيز در نظر است و معناى آن
خلق مطلق نيست يعنى
شیطان خلق كثيرى از شما را كه بر فطرت هدايت آفريده شده بودند گمراه كرد و فطرت خدایی را تغيير داد كه لازم بود از خواسته فطرت بر نگردند و گمراه نشوند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "جبله"، ج۲، ص۱۴-۱۵.
