تُنفِقوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُنفِقوا:(تُنفِقواْ مِمّا تُحِبّونَ) «تُنفِقوا» از
باب افعال (انفاق) به معنى «خارج كردن
مال از
ملک خويش» است و «نفقة» به معنى «بخشش و هزينه زندگى» است كه به كسى داده مى‌شود.
به موردی از کاربرد «تُنفِقوا» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لَن تَنالواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقواْ مِمّا تُحِبّونَ وَ ما تُنفِقواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَليمٌ) «هرگز به حقيقتِ نيكوكارى نمى‌رسيد مگر اين‌كه از آن‌چه دوست مى‌داريد، در راه خدا انفاق كنيد؛ و آن‌چه انفاق مى‌كنيد،
خداوند از آن آگاه است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ ما تُنْفِقوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَليمٌ) اين جمله تشويق انفاق‌گران است، تا وقتى كه انفاق مى‌كنند خوش‌حال باشند به اين‌كه مال عزيز و محبوبشان هدر نرفته و انفاقشان بى‌اجر نمانده است.
بلكه خدايى كه دستور انفاق به آنان داده، به انفاقشان و آن‌چه انفاق مى‌كنند، آگاه است.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
زبیده همسر
هارون الرشید قرآنى بسيار گران‌قيمت داشت كه آن را با
زر و
زیور و جواهر تزيين كرده بود و آن را بسيار دوست مى‌داشت، روزى هنگامى كه از همان
قرآن تلاوت مى‌كرد به آيۀ:
(لَنْ تَنٰالُوا اَلْبِرَّ حَتّٰى تُنْفِقوا مِمّٰا تُحِبّونَ) رسيد، با خواندن آن در
فکر فرو رفت و با خود گفت هيچ‌چيز مثل اين قرآن نزد من محبوب نيست و بايد آن را در راه خدا انفاق كنم، كسى را به دنبال جواهرفروشان فرستاد و تزيينات گران‌بهاى آن را بفروخت و بهاى آن را در بيابان‌هاى
حجاز براى تهيۀ
آب مورد نياز باديه‌نشينان مصرف كرد كه مى‌گويند:
امروز هم بقاياى آن چاه‌ها
وجود دارد و به نام او ناميده شده است.
مسلما
(مٰا تُنْفِقوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ) «آن‌چه از خوبی‌ها انفاق مى‌كنيد براى خودتان است.»
اين جمله مى‌گويد كه منافع انفاق به خود شما بازگشت مى‌كند و اين خود تشويقى است كه انسان را به انفاق علاقه‌مند مى‌سازد.
انفاق فاصلۀ طبقاتى را كم مى‌كند و خطراتى را كه متوجه افراد اجتماع مى‌شود از ميان مى‌برد،
آتش خشم و شعله‌هاى سوزان طبقات محروم را فرومى‌نشاند و
روح انتقام و كينه‌توزى را از آن‌ها مى‌گيرد.
بهترين مواردى كه مى‌توان انفاق كرد دربارۀ كسانى است كه از حال آن‌ها اطلاعى نداريم و به خاطر خويشتن‌دارى و
عفت نفس ايشان، گمان مى‌كنيم غنى و بى‌نيازند، ولى در چهرۀ آن‌ها نشانه‌هايى از رنج‌هاى درونى وجود دارد كه براى افراد فهميده آشكار است و
رنگ رخساره آن‌ها از سرّ درونشان خبر مى‌دهد.
براى انفاق‌كنندگان وظايفى تعيين شده است كه بايد از نظر آشكار بودن و پنهان بودن مراعات جنبه‌هاى اخلاقى و اجتماعى را بكنند و نيز حيثيّت كسى را كه به او انفاق مى‌شود در نظر بگيرند، يعنى در آن‌جا كه انفاق به نيازمندان موجبى براى اظهار ندارد، به منظور
حفظ آبروى آن‌ها و
خلوص بيشتر به‌طور مخفى انفاق كنند و در آن‌جا كه پاى مصالح ديگرى (همانند تعظيم شعائر مذهبى و تشويق و ترغيب ديگران) در كار باشد و هتک احترام مسلمانى نشود، آشكار انفاق كنند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تنفقوا»، ج۴، ص ۵۰۵.
