تُراب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُراب (به ضم تاء) یا
ترب یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
خاک است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد گذشتگان، اهالی قبرستان
کوفه و
سرزنش اهل آن
شهر و دیار، از این واژه استفاده نموده است.
تُراب (به ضم تاء) یا ترب به معنای خاک آمده است.
«
تربة» نیز به معنی تراب است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره گذشتگان فرموده است:
«وَ جُعِلَ لَهُمْ مِنَ الصَّفيحِ أَجْنانٌ وَ مِنَ التُّرابِ أَكْفانٌ وَ مِنَ الرُّفاتِ جيرَانٌ.» «برای آن‌ها از
سطح زمین قبرها قرار داده شد و از خاک
کفن‌هایی و از استخوان‌های پوسیده همسایگانی.»
هنگام برگشتن از نبرد
صفین، خطاب به اهل قبور
کوفه فرموده‌اند:
«يا أَهْلَ الدِّيارِ الْموحِشَةِ، وَ الْـمَحالِّ الْمُقْفِرَةِ، وَ الْقُبورِ الْمُظْلِمَةِ يا أَهْلَ التُّرْبَةِ، يا أَهْلَ الْغُرْبَةِ، يا أَهْلَ الْوَحْدَةِ، يا أَهْلَ الْوَحْشَةِ.» «اى ساكنان خانه‌هاى وحشتناک و مكان‌هاى خالى و قبرهاى تاريک! اى خاک‌نشينان! اى غريبان! اى تنهايان! اى وحشت زدگان.»
همچنین آن حضرت (علیه‌السلام) در بیانی دیگر،
اهل کوفه را سرزنش نموده و فرموده است:
«يا أَهْلَ الْكوفَةِ ... تَرِبَتْ أَيْديكُمْ! يا أَشْباهَ الاِْبِلِ غابَ عَنْها رُعاتُها! كُلَّما جُمِعَتْ مِنْ جانِب تَفَرَّقَتْ مِنْ آخَرَ.» «ای اهل کوفه دستتان در خاک باشد (از
خیر محروم باشید) ای امثال
شترانی که چوپان‌هایش رفته، هر
وقت از محلّی جمع شوند از طرفی پراکنده گردند.»
در
اقرب الموارد از
جوهری نقل کرده که «تربت یداک»
نفرین است؛ یعنی: خیر نبینی! ولی خود آن‌را به معنی ترغیب گرفته است. به‌نظر می‌رسد ظهور کلام امام (صلوات‌الله‌علیه) در نفرین است.
این واژه ۱۳ بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «تراب»، ص۱۷۲.
