تَفْقِدون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَفْقِدون:(أَقْبَلوا عَلَيْهِمْ ما ذا تَفْقِدونَ) «تَفْقِدون» از مادّه
فَقْد (به فتح فاء و سکون قاف) به معنای گم شدن و غائب شدن است.
آیه مورد بحث درباره فقدان
پیمانه سلطان است و بخشى از داستان
یوسف (علیه‌السلام) را بازگو مى‌كند. يوسف (ع) مايل بود كه برادرش
بنیامین نزد او بماند، لذا از او پرسيد: آيا دوست دارى نزد من بمانى؟ او گفت آرى، ولى برادرانم هرگز راضى نخواهند شد، چرا كه به
پدر قول داده‌اند و
سوگند ياد كرده‌اند كه مرا به هر قيمتى كه هست با خود بازگردانند. يوسف گفت:
غصه مخور من نقشه‌اى مى‌كشم كه آن‌ها ناچار شوند تو را نزد من بگذارند. سپس هنگامى كه بارهاى غلات را براى برادران آماده ساخت دستور داد پيمانه گران‌قيمت مخصوص را، درون بار برادرش بنيامين بگذارد.
به موردی از کاربرد «تَفْقِدون» در قرآن، اشاره می‌شود:
(قالواْ وَ أَقْبَلواْ عَلَيْهِم مّا ذا تَفْقِدونَ) «برادران يوسف رو به سوى آن‌ها كردند و گفتند: چه چيز گم كرده‌ايد؟»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(قالوا وَ أَقْبَلوا عَلَيْهِمْ ما ذا تَفْقِدونَ) کلمه فقد - بطورى كه گفته‌اند- به معناى غايب شدن چيزى از
حس آدمى است، بطورى كه معلوم نشود در كجا است، ضمير در قالوا به برادران برمى‌گردد، كه همان عير و كاروانيان باشند، و جمله
(ما ذا تَفْقِدونَ) گفتار ايشان است، و
ضمیر در عليهم بطورى كه از سياق برمى‌آيد به يوسف و كارمندانش برمى‌گردد، و معناى آن اين است كه برادران يوسف بسوى او و كارمندانش روى آورده گفتند: چه چيز گم كرده‌ايد؟ و از سياق كلام استفاده مى‌شود كه جارچى‌اى كه جار زد: اى كاروانيان شما دزديد از پشت سر ايشان كه به راه افتاده بودند جار زد، و ايشان بعد از شنيدن آن بطرف صاحب
صدا برگشته‌اند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تفقدون»، ج۳، ص ۴۸۳.
