تَرَف (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَرَف (به فتح تاء و راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای تنعم است.
مشتقات
تَرَف که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
مُتْرَفِيهَا (به ضم میم و سکون تاء) به معنای مترفين؛
مُتْرَفِینَ (به ضم میم و سکون تاء) به معنای نعمت؛
اَتْرَفْناهُمْ (به فتح الف، سکون تاء و فتح راء) به معنای نعمت کردیم؛
اُتْرِفُوا (به ضم الف، سکون تاء و کسر راء) به معنای وسعت یافته است.
تَرَف به معنی تنعم است.
التُرْفَه یعنی توسّع در نعمت.
به مواردی از
تَرَف که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ إِذَا أَرَدْنَا أَن نُّهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُواْ فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا) (و هنگامى كه بخواهيم شهر و ديارى را هلاک كنيم، نخست اوامر خود را براى «مترفين» (ثروتمندان مست ثروت) آن جا، بيان مى‌داريم، سپس هنگامى كه به مخالفت برخاستند و استحقاق مجازات يافتند، آن‌ها را به شدّت در هم مى‌كوبيم.)
ابنِ عَرَفَه گفته: مُتْرَف کسی است که به سر خود گذاشته شده، آنچه به خواهد می‌کند و از وی جلوگیری نمی‌شود.
بنابراین مُتْرَف به معنی ثروتمند است، یعنی کسی که به او نعمت زیاد داده شده و آن در صورت عدم ایمان سبب طغیان و سرکشی است که:
(اِنَّ الْاِنْسانَ لَیَطْغی • اَنْ رَآهُ اسْتَغْنی) (به يقين
انسان طغيان مى‌كند، از اين‌كه خود را بى‌نياز ببيند.)
از موارد استعمال آن در قرآن مجید به دست می‌آید که ثروتمند و قدرتمند سرکش مراد است و شاید به همین جهت است که
مجمع البیان آن را در آیه
(اِنَّهُمْ کانُوا قَبْلَ ذلِکَ مُتْرَفِینَ) (آن‌ها پيش از اين در عالَم دنيا مست و مغرور نعمت بودند.)
ممتنع از اداء
واجبات گفته است.
(وَ کَذَّبُوا بِلِقاءِ الْآخِرَةِ وَ اَتْرَفْناهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا) «ملاقات آخرت را تکذیب کرده و در دنیا آن‌ها را مرفّه و صاحب نعمت کردیم.»
(وَ اتَّبَعَ الَّذِینَ ظَلَمُوا ما اُتْرِفُوا فِیهِ وَ کانُوا مُجْرِمِینَ) «ستمکاران به آنچه در آن وسعت یافته بودند برگشتند و گناهکاران بودند.»
(وَ ما اَرْسَلْنا فِی قَرْیَةٍ مِنْ نَذِیرٍ اِلَّا قالَ مُتْرَفُوها اِنَّا بِما اُرْسِلْتُمْ بِهِ کافِرُونَ) «در هیچ شهری انذار کننده‌ای نفرستادیم مگر آن که ثروتمندان آن گفتند: ما به آنچه فرستاده شده‌اید، کافریم.»
از آیه شریفه به خوبی روشن می‌شود که در وهله اوّل، طبقه سوّم، از
انبیاء حمایت کرده‌اند، زیرا انبیاء به حمایت آن‌ها و غیره برخاسته‌اند و نیز ثروتمندان در مرحله اوّل به مبارزه برخاسته‌اند، زیرا پیامبران از عیّاشی و خیره‌سری آن‌ها جلوگیری کرده و به تعدیل و انصاف وادار می‌نمودند و آن بر خلاف میل خودکامگان بود.
ناگفته نماند: این مادّه در همه جای
قرآن مجید در مقام ذمّ به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ترف»، ج۱، ص۲۷۲.
