تناسب سور (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تناسب سور، هماهنگی آغاز و پایان هر
سوره یا
سوره‌های متصل به هم است.
برخی
ترتیب سوره‌های قرآن را
توقیفی می‌دانند؛ یعنی می‌گویند ترتیب
سوره‌ها به دستور
پیغمبر گرامی
اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم انجام یافته است. در مقابل، بیشتر دانشمندان
علوم قرآنی معتقدند ترتیب
سوره‌ها به
اجتهاد شخصی
صحابه است و
تناسب و هماهنگی میان
سوره‌ها
لازم نیست.
بنابر
نظریه توقیفی بودن، ابعادی از
تناسب را برای
سوره‌ها ذکر کرده‌اند.
نخستین منکر
تناسب سوره‌ها شیخ عزالدین عبدالعزیز بن عبدالسلام (م۶۶۰ق) است. در مقابل، شیخ ولی الله محمد بن احمد ملوی منفلوطی
تناسب در آیات و
سوره‌ها را می‌پذیرد.
زرکشی نیز
تناسب سوره‌ها را پذیرفته، می‌گوید: گاهی
تناسب آشکار است و گاهی پنهان.
جلال الدین سیوطی نیز ترتیب
سوره‌ها را توقیفی دانسته و به
تناسب سوره‌ها قائل شده است.
منظور از
تناسب سوره‌ها گاهی هماهنگی هر
سوره با
سوره پیش از خود است؛ مانند:
سوره کوثر که مقابل
سوره ماعون و پس از آن است. در
سوره ماعون،
خداوند چهار
صفت بخل، ترک
نماز،
ریا در
نماز و منع
زکات را برای
منافق برشمرده؛ و در
سوره کوثر مقابل
بخل، کوثر (خیر کثیر)، مقابل ترک نماز "فصل" (نماز بخوان! ) و مقابل ریا "لربک" (برای رضای خدا) و مقابل
امتناع از پرداخت زکات، "و انحر" (
صدقه دادن از
گوشت قربانی ) را ذکر کرده است.
و گاهی منظور از
تناسب سوره‌ها،
تناسب پایان هر
سوره با آغاز
سوره پس از آن است؛ مانند:
تناسب خاتمه
سوره سبا با ابتدای
سوره فاطر، و آغاز
سوره حدید که با
تسبیح شروع شده با پایان
سوره واقعه که به تسبیح امر می‌کند.
گاهی هم منظور
تناسب ابتدای
سوره‌ای با خاتمه همان
سوره است؛ مانند ابتدای
سوره ص (ص والقرآن ذی الذکر) و انتهای آن (آیه ۸۷): (ان هو الا ذکر للعالمین) که در هر دو کلمه "ذکر" آمده است.
ترتیب سور؛
ترتیب قرآن.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تناسب سور».
