تقسیم حسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقسیم حسی یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای تجزیه
مرکب محسوس یا شیء متصل، به اجزا و عناصر آن است.
تقسیم (
قسمت)، در تقسیم اوّلی، بر دو نوع است:
۱.
تقسیم منطقی؛
۲.
تقسیم طبیعی.
اما بعضی نویسندگان، تقسیم را ابتدا بر دو نوع: «حسّی» و «عقلی» دانسته‌اند و «تقسیم طبیعی» و «تقسیم منطقی» را زیر مجموعه تقسیم عقلی قرار داده‌اند.
بر اساس این دسته‌بندی، تقسیم حسّی دو صورت پیدا کرده است:
۱. تقسیم و تجزیه
مرکبات محسوس به اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده آن‌ها، مانند تجزیه آب به دو عنصر «اکسیژن و ئیدروژن»؛
۲. تقسیم و تجزیه شیء متصل به چند جزء، مانند تقسیم سنگ به دو جزء یا بیش‌تر.
تقسیم عقلی یعنی تجزیه امری که در مقام
تعقل، واحد است، بر دو قسم است:
تقسیم منطقی؛ یعنی تقسیم
کلی به جزئیات آن، که به نوبه خود بر سه قسم است:
۱. تقسیم
جنس به انواع آن، مانند جسم به نامی و غیر نامی، و تقسیم نامی به نبات و حیوان، و تقسیم حیوان به ناطق و غیر ناطق؛
۲. تقسیم
نوع به افراد، مانند تقسیم انسان به
سقراط و غیر سقراط؛
۳. تقسیم لفظ به حسب معانی آن، مانند تقسیم لفظ به
متواطی و
مشکک.
تقسیم طبیعی یعنی تقسیم
مرکّب حقیقی یا اعتباری به اجزای تشکیل‌دهنده آن، مانند تقسیم
انسان به
نفس و بدن، و تقسیم سپاه به پیاده‌نظام و سواره‌نظام.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
•
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تقسیم حسی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۹.
