• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقسیم حسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تقسیم حسی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تجزیه مرکب محسوس یا شیء متصل، به اجزا و عناصر آن است.



تقسیم (قسمت)، در تقسیم اوّلی، بر دو نوع است:
۱. تقسیم منطقی؛
۲. تقسیم طبیعی.
اما بعضی نویسندگان، تقسیم را ابتدا بر دو نوع: «حسّی» و «عقلی» دانسته‌اند و «تقسیم طبیعی» و «تقسیم منطقی» را زیر مجموعه تقسیم عقلی قرار داده‌اند.


بر اساس این دسته‌بندی، تقسیم حسّی دو صورت پیدا کرده است:
۱. تقسیم و تجزیه مرکبات محسوس به اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده آن‌ها، مانند تجزیه آب به دو عنصر «اکسیژن و ئیدروژن»؛
۲. تقسیم و تجزیه شیء متصل به چند جزء، مانند تقسیم سنگ به دو جزء یا بیش‌تر.


تقسیم عقلی یعنی تجزیه امری که در مقام تعقل، واحد است، بر دو قسم است:

۳.۱ - تقسیم منطقی

تقسیم منطقی؛ یعنی تقسیم کلی به جزئیات آن، که به نوبه خود بر سه قسم است:
۱. تقسیم جنس به انواع آن، مانند جسم به نامی و غیر نامی، و تقسیم نامی به نبات و حیوان، و تقسیم حیوان به ناطق و غیر ناطق؛
۲. تقسیم نوع به افراد، مانند تقسیم انسان به سقراط و غیر سقراط؛
۳. تقسیم لفظ به حسب معانی آن، مانند تقسیم لفظ به متواطی و مشکک.

۳.۲ - تقسیم طبیعی

تقسیم طبیعی یعنی تقسیم مرکّب حقیقی یا اعتباری به اجزای تشکیل‌دهنده آن، مانند تقسیم انسان به نفس و بدن، و تقسیم سپاه به پیاده‌نظام و سواره‌نظام.
[۲] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۶۸-۱۶۹.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    


۱. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۴۲۶.    
۲. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۶۸-۱۶۹.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تقسیم حسی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۹.    



جعبه ابزار