برخی از مولفان علوم قرآنی در بیان انواع مکاتب تفسیری و ضمن شرح مکتب تفسیری علمی و اجتماعی، از "معتزلیان جدید" نام برده، می‌گویند در هند نهضتی به نام "معتزلیان جدید" به رهبری سرسیداحمدخان (۱۸۱۷-۱۸۹۸م) پدید آمد که مانند معتزلیان قدیم آزادی استنباط را رواج می‌داد. معتزلیان جدید این فکر را تبلیغ می‌کردند که اسلام نه تنها سنگ راه تمدن نیست، بلکه مبادی آن عالی‌ترین اصول پیشرفت‌های عقلی، علمی و اجتماعی است. آن‌ها معتقد بودند قانون همیشگی برای معاملات انسانی نمی‌توان وضع کرد و باید در همه قوانین نظم دهنده روابط انسانی تجدیدنظر شود؛ بنابراین، تشریع ثابت و دائم را رد کردند. ایشان درباره حدیث، خود را به کلی آزاد کرده و گفتند: حدیث مصدری است که جاودان بودن آن سنگ راه آزادی، پیشرفت و تکامل است.
