تفسیر قرآن (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کشف معانی قرآن را تفسیر قرآن گویند.
در
علم تفسیر قرآن، از انواع تفسیر و روش‌های تفسیری
بحث می‌شود. علم تفسیر شاخه‌ای از مبحث تفسیر و مفسران است که از رده‌های مهم
علوم قرآنی به شمار می‌آید.
"تفسیر" در
لغت از "فسر" است که در اشتقاق کبیر ماخوذ از "سفر" و مقلوب آن است که هر دو به معنای
کشف و برداشتن پرده و پوشش هستند؛ با این تفاوت که "فسر" در کشف باطنی و معنوی و "سفر" در کشف ظاهری و مادی به کار می‌رود.
۱. علمی که در آن از احوال قرآن از نظر
دلالت بر مراد
پروردگار بحث می‌شود.
۲. علمی که در آن از احوال قرآن از جهت
نزول و ادای
لفظ بحث می‌شود.
۳. کشف معانی قرآن و
بیان مراد (
خداوند)؛ اعم از این که کشف آن به خاطر
ابهام در لفظ باشد یا
معنای ظاهری.
۴. ابوطالب ثعلبی (تغلبی): بیان وضع لفظ از جهت
حقیقت و
مجاز؛ مانند:
تفسیر صراط به
طریق و تفسیر صیب به مطر.
۵. ابوالبقا: بیان چیزی به لفظ آسان تر و ملایم تر از لفظ اصلی.
۶. توضیح و رفع ابهام و گشودن گره‌ها و دقایق لفظی و معنایی
قرآن مجید.
۷.
علم به
نزول و شئون و
قصص آیات و اسباب نزول آن‌ها و نیز دانستن
مکی و
مدنی،
محکم و
متشابه،
ناسخ و
منسوخ،
خاص و
عام،
مطلق و
مقید،
مجمل و
مبین و….
۸. رفع
ابهام و حل اشکال حاصل در لفظ. هرگاه در نحوه بیان
اجمال و ابهامی یا پیچیدگی و اشکالی پیش آید تفسیر، آن ابهام و اجمال یا آن پیچیدگی را برطرف می‌کند؛ از این رو، گفته‌اند: "التفسیر رفع القناع عن اللفظ المشکل".
تاریخ تفسیر قرآن به
قدمت خود قرآن است، و نخستین مفسر قرآن شخص
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هستند که در پاسخ به سؤالات اصحاب بسیاری از مفردات و تعابیر قرآن را
تفسیر کرده‌اند. در کتاب‌های روایی،
احادیث نبوی در تفسیر آیات
نقل شده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفسیر قرآن».
