تطویل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زائد بودن
لفظ بدون فایده را تطویل گویند.
«تطویل» در
لغت به معنای طولانی کردن سخن و
کلام ، و در
اصطلاح علم معانی و بیان، به معنای زائد بودن لفظ بر اصل مقصود است.
ابن اثیر در تعریف
اطناب و تطویل می‌گوید: اطناب، زائد بودن لفظ برای افاده فایده، و تطویل زائد بودن لفظ بدون فائده است.
بنا بر این تعریف، می‌توان گفت در
قرآن تطویل وجود ندارد.
برخی ادعا کرده‌اند در بعضی از
آیات قرآن تطویل هست؛ در حالی که تطویل و
اطاله با
بلاغت قرآن سازگار نیست؛ مثلا گفته‌اند: در
آیه ۲۳
سوره نساء که درصدد شمارش
محارم است (حرمت علیکم امهاتکم وبناتکم واخواتکم وعماتکم وخالاتکم وبنات الاخ وبنات الاخت و…)
تطویل وجود دارد.
قاضی عبدالجبار در پاسخ گفته است: آیه در مقامی است که باید مطلب را خوب بیان کند و به گفتن یک یک آن موارد نیاز هست، و اصولا
ایجاز باعث نارسایی می‌شود و در واقع کلام به مقتضای حال و مناسب با موضوع است؛ و این نه تنها اطاله مملّ نیست، بلکه باید گفت تفصیل کلام در این مورد بلیغ‌تر است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تطویل».
