دحض (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَحْض (به فتح دال و سکون حاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای لغزیدن و سقوط است. از مشتقات آن در
نهج البلاغه،
مَدْحَض (به فتح میم و حاء و سکون دال) اسم مكان به معنى محل لغزيدن است. پنج مورد از اين ماده در نهج البلاغه آمده است.
دَحْض به معنای لغزيدن و سقوط است.
در
مجمع البیان فرموده: اصل دحض محل لغزش است كه راه رو در آن مى‌افتد.
صحاح گويد: دَحْض و دَحَض مكان لغزنده است.
مدحض اسم مكان به معنى محل لغزيدن است.
حضرت علی علیه السلام درباره شهادت خويش فرموده: «اگر پايم در اين ورطه ثابت ماند (و نمردم) مطلوب همانست»؛
«وَإِنْ تَدْحَضِ الْقَدَمُ فَإِنَّا كُنَّا فِي أَفْيَاءِ أَغْصَان وَمَهَابِّ رِيَاح» «و اگر قدم لغزيد و از دنيا رفتم بعيد نيست چون ما در سايه‌هاى شاخه‌ها و محل وزيدن بادها بوده‌ايم كه ثبات ندارند.»
شرح‌های خطبه: (
)
نيز فرموده:
«لَوْ قَدِ اسْتَوَتْ قَدَمَايَ مِنْ هذِهِ الْمَدَاحِضِ لَغَيَّرْتُ أَشْيَاءَ» «اگر قدم‌هايم از اين لغزشگاه‌ها ثابت مى‌ماند، چيزهایى را تغيير مى‌دادم.»
شرح‌های حکمت: (
)
محمد عبده گويد: يعنى عادات و افكار را اصلاح مى‌كردم.
منظور از استواء تمكن از امور و اجراء احكام است، منظور حضرت صلوات الله عليه از مداحض ظاهراً فتنه‌هاى موجود است، مراد از تغيير، تغيير دادن بدعت‌هاى خلفاى سه گانه مى‌باشد.
پنج مورد از اين ماده در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دحض»، ج۱، ص۳۷۷.
