تحیّت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تحیّت: (وَ اِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ)«تحیّت» در
لغت، از مادّه
«حیات» و به معنای
دعا برای حیات دیگری کردن است، خواه این دعا به صورت
سَلامٌ عَلَیْک: «
خداوند تو را به سلامت دارد» باشد، و یا
حَیّاکَ اللَّهُ: «خداوند تو را زنده بدارد» و یا مانند آن.
ولی معمولًا از این کلمه هر نوع اظهار محبتی را که افراد به وسیله سخن، با یکدیگر می‌نمایند شامل می‌شود که روشن‌ترین مصداق آن، همان سلام کردن است.
گرچه از پاره‌ای از روایات، همچنین تفاسیر، استفاده می‌شود که اظهار محبت‌های عملی نیز در مفهوم «تحیّت» داخل است.
بنابراین «تَحِیَّت» در اصل از مادّه «
حیات» گرفته شده، سپس به عنوان دعا برای سلامتی و حیات افراد استعمال شده است و به هر نوع خوشامدگویی و
سلام و دعایی که در آغاز ملاقات گفته می‌شود، اطلاق می‌گردد.
بعضی از مفسران گفته‌اند:
«تحیّت» در سوره
«ابراهیم» خوشامد و درودی است که خداوند به افراد باایمان می‌فرستد و آنان را با نعمت سلامت خویش قرین می‌دارد، سلامت از هرگونه ناراحتی و گزند و سلامت از هرگونه
جنگ و
نزاع (بنابراین «تحیّتهم» اضافه به مفعول شده و فاعلش خدا است). و بعضی گفته‌اند: منظور در اینجا تحیّتی است که
مؤمنان به یکدیگر و یا
فرشتگان به آنها می‌گویند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با تحیّت:
(وَ إِذَا حُيِّيْتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا) (هر گاه به شما تحیتی گویند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهید؛ یا لااقل به همان‌گونه پاسخ گویید. خداوند حساب همه چیز را دارد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ اِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِاَحْسَنَ مِنْها...) این جمله امر به تحیت است، در مقابل تحیتی که دیگران به
انسان می‌دهند، می‌فرماید: در پاسخ تحیت دیگران، تحیتی به مثل آن و یا بهتر از آن بدهید. و این حکمی است عمومی، تمامی تحیت‌ها را شامل می‌شود، چیزی که هست مورد آیات محل بحث ما به شهادت آیات بعد تحیت سلام و صلحی است که مسلمانان دریافت می‌کنند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ أُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ) (و کسانی را که
ایمان آوردند و
اعمال صالح انجام دادند، به باغ‌های بهشتی وارد می‌کنند؛ باغ‌هایی که نهرها از پای درختانش جاری است؛ به اذن پروردگارشان، جاودانه در آن می‌مانند؛ و تحیّت آنها در آن، «سلام» است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: این آیه آن مقصدی را که سعادتمندان از مؤمنین بدانجا منتهی می‌شوند را بیان می‌کند، و جمله
(تَحِیَّتُهُمْ فِیها سَلامٌ) این معنا را می‌رساند که حال سعادتمندان در آن عالم، و وضع برخوردشان با یکدیگر، درست عکس آنهایی است که در آیات گذشته مورد سخن بودند و با یکدیگر، بگو مگو داشتند. و هر کدام از دیگری بیزاری می‌جستند، اما اینها با یکدیگر تحیت و سلام رد و بدل می‌کنند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ وَ أَعَدَّ لَهُمْ أَجْرًا كَرِيمًا) (تحیّت فرشتگان به آنان در روزی که به لقای او می‌رسند سلام است؛ و برای آنها پاداش پرارزشی فراهم ساخته است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: از ظاهر سیاق بر می‌آید که کلمه تحیتهم مصدری است که به مفعول خود اضافه شده است، و معنایش این است که ایشان تحیت گفته می‌شوند، یعنی روزی که پروردگارشان را ملاقات می‌کنند از ناحیه او و از ناحیه ملائکه او، به ایشان تحیت و سلام گفته می‌شود، به این معنا که ایشان در روز لقای خدا در امنیت و سلامتی هستند، و هیچ مکروهی و عذابی به ایشان نمی‌رسد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تحیّت»، ص۱۲۲.
