تحذیر (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تحذير به معنی برحذر داشتن است که چند نمونه از احکام آن بدین شرح است: موعظه واجب در خطبۀ نماز جمعه بايد حاوى سفارش به تقوا و طاعت الهى و تحذير از گناه باشد. اگر تیرانداز، كسى را كه به اشتباه تیر به او اصابت نموده است، قبل از تیراندازی تحذير كرده باشد و او نيز فرصت كافى براى ترك محل داشته است، ضامن نيست.

---

تحذير به معنی برحذر داشتن است و از آن به مناسبت در بابهاى صلات، تجارت و دیات سخن گفته شده است.

---

موعظه واجب در خطبۀ نماز جمعه بايد حاوى سفارش به تقوا و طاعت الهى و تحذير از گناه باشد.
امام خمینی در تحریرالوسیله بعد از بیان این‌که «سفارش به تقوای خداوند متعال در خطبه دوم بنابر احتیاط (واجب) و در خطبه اول بنابر اقوی واجب می‌باشد.» می‌فرماید: «ینبغی للامام الخطیب ان یذکر - فی ضمن خطبته - ما هو من مصالح المسلمین فی دینهم و دنیاهم، و یخبرهم بما جری فی بلاد المسلمین و غیرها؛ من الاحوال التی لهم فیها المضرّة او المنفعة، و ما یحتاج المسلمون الیه فی المعاش و المعاد، و الامور السیاسیّة و الاقتصادیّة ممّا هی دخیلة فی استقلالهم و کیانهم، و کیفیّة معاملتهم مع سائر الملل، و التحذیر عن تدخّل الدول الظالمة المستعمرة فی امورهم - سیّما السیاسیّة و الاقتصادیّة - المنجرّ الی استعمارهم و استثمارهم. و بالجملة: الجُمعة و خطبتاها من المواقف العظیمة للمسلمین، کسائر المواقف العظیمة، مثل الحجّ و المواقف التی فیه و العیدین و غیرها، و مع الاسف اغفل المسلمون عن الوظائف المهمّة السیاسیّة فیها و فی غیرها من المواقف السیاسیّة الاسلامیّة، فالاسلام دین السیاسة بشئونها؛ یظهر لمن له ادنی‌ تدبّر فی احکامه الحکومیّة و السیاسیّة و الاجتماعیّة و الاقتصادیّة، فمن توهّم انّ الدین منفکّ عن السیاسة، فهو جاهل لم یعرف الاسلام و لا السیاسة.» برای امام ‌جمعه که خطبه می‌خواند سزاوار است در ضمن خطبه‌اش آنچه را که از مصالح دینی و دنیایی مسلمین است بیان کند و آن‌ها را از حوادث و اخباری که در کشورهای مسلمان و دیگر کشورها می‌گذرد که در آن‌ها نفع و ضرر مسلمین مطرح است، آگاه نماید و مطالبی را که مسلمانان در زندگی دنیا و آخرت و در شئون سیاسی و اقتصادی از اموری که در استقلال و کیان آن‌ها و در کیفیت روابط و رفتار آن‌ها با سایر ملل مؤثر است، بازگو کند. و مسلمین را از دخالت دولت‌های ظالم استعمارگر در امور مسلمین، مخصوصاً در امور سیاسی و اقتصادی آن‌ها که به استعمار و استثمارشان کشانده می‌شود بر حذر دارد. خلاصه نماز جمعه و دو خطبه‌ آن از مواقف بزرگ برای مسلمین است، مثل مواقف بزرگ دیگر همچون حج و مواقفی که در حج وجود دارد و عید فطر و عید قربان و غیر این‌ها، اما متاسّفانه مسلمین از وظایف مهمّ سیاسی در نمازجمعه و غیر آن از مواقف سیاسی اسلام غفلت داده شده‌اند و حال آن که اسلام با تمام شئونش دین سیاست است و این مطلب برای هرکسی که مختصر تدبّری در احکام حکومتی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی اسلام داشته باشد، آشکار می‌شود، پس هر که خیال کند که دین از سیاست جدا است، نادان است که نه اسلام را شناخته و نه سیاست را.
اگر در جريان ارتباط مسلمانى با كسى بيم به خطر افتادن اخلاق، اعتقاد يا مال وى باشد، جهت آگاهى دادن به او و برحذر داشتن وى از ارتباط يادشده، غیبت آن شخص مشروع است، مانند آنكه مسلمانى بدون آگاهى نزد فردى بدعت‌گذار تحصيل علم كند.
اگر تیرانداز، كسى را كه به اشتباه تیر به او اصابت نموده است، قبل از تیراندازی تحذير كرده باشد و او نيز فرصت كافى براى ترك محل داشته است، ضامن نيست. ( قاعدۀ تحذیر)

---