تبع - به ضم تاء (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُبَّع (به ضم تاء
و فتح باء مشدد) یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای
لقب پادشاهان یمن نظیر
فرعون،
قیصر و کسری، است که
حضرت علی (علیهالسلام) در
نامهای خطاب به
شریح قاضی، از این واژه استفاده نموده است.
تُبَّعبه معنای لقب پادشاهان یمن نظیر فرعون، قیصر
و کسری، آمده است.
راغب در
مفردات میگوید: «علّت این نامگذاری این است که پادشاهان یمن در سیاست
و زمامداری تابع یکدیگر بودند.
طبرسی نیز علت این نامگذاری را کثرت پیروان
و تابعان دانسته است.
امام (صلواتاللهعلیه) در قباله شریح قاضی، بعد از شنیدن آنکه خانهای به هشتاد دینار خریده است؛ نوشت: «فعلی مبلیل اجسام
الملوک و سالب نفوس الجبابرة مثل کسری
و قیصر
و تبّع
و حمیر و من جمع المال فاکثر
و من بنی
و شیّد ... اشخاصهم جمیعا الی موقف العرض
و الحساب...؛
بر
خدایی که پوساننده بدنهای پادشاهان
و قابض ارواح ستمگران است، از قبیل کسری
و قیصر
و تبّع
و حمیر
و آنکه مال را انباشت
و زیاد کرد
و آنکه ساختمان بنا کرد
و در تحکیم آن کوشید، که همه اینها را در موقف حساب
و کتاب قیامت در آورد
و حاضر نماید.»
ناگفته نماند:
قرآن مجید راجع به هلاکت
قوم تبّع سخن گفته ولی از خود وی ساکت است؛ امّا
امام (صلواتاللهعلیه) او را در اینجا از ستمکاران
و اهل عذاب میشمارد. بنابراین از
تاریخ معلوم میشود بعضی از پادشاهان «تبابعه»
دادگر و نیکوکار بودهاند.
این واژه یکبار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «تبع»، ص۱۷۱-۱۷۰.