بیمه خصوصی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تعریف و ویژگیهای
بیمه خصوصی را میتوان از مشخصات ارائه شده برای
بیمه اجتماعی بهدست آورد. بیمه‌های خصوصی اصولًا بر اساس
قرارداد بین بیمهگر و بیمهگذار، شکل میگیرند، ولی مبنای بیمه‌های اجتماعی در پیدایش و کیفیت آن
اراده قانونگذار است. از این رو بیمه‌های اجتماعی را بیمه‌های اجباری به شمار آوردهاند. در
عقد بیمه خصوصی نیز گاه یکی از
متعاقدین مجبور به انعقاد عقد بیمه میشود که اراده او دخالتی در انعقاد قرارداد ندارد؛ مانند بیمه اتومبیل که
مالک اتومبیل،
مجبور به انعقاد عقد بیمه میباشد. در بیمه اجتماعی، حق بیمه، معمولًا به وسیله کارفرما،
دولت و بیمه شونده هر سه با درصد مشخصی پرداخت میشود، ولی در بیمه خصوصی، پرداخت حق بیمه به عهده بیمهگذار است. البته در بیمه خصوصی نیز ممکن است نوعی تعدیل صورت پذیرد؛ یعنی چه بسا بیمهگذاری حق بیمه را بدهد، ولی هیچگاه خسارتی پیش نیاید تا شرکت بیمه، مالی بابت
جبران خسارت به او بدهد، بنابراین از محل وجه بیمه او و دیگر بیمهگذارانِ مانند او، خسارت دیگران را جبران میکند، ولی این تعدیل ناشی از قرارداد بیمه است و با
ارزش ریسک و
خطر رابطه دارد.
در بیمه‌های خصوصی اصولًا انگیزه شرکتهای بیمهای تحصیل
سود میباشد، لذا تأمین
منافع اجتماعی، فرع بر انگیزههای اقتصادی بیمهگذاران و بیمهگران است.
در حالی که در بیمه‌های اجتماعی هدف، حمایت از آسیب پذیران جامعه است. با تبین ویژگیهای بیمه‌های اجتماعی و خصوصی، وجه تمایز این دو دسته از بیمهها با بیمه تعاونی آشکار میشود. زیرا بیمه
تعاونی در حقیقت شرکتی است مدنی که گروهی از بیمهگران، آن را برای مقابله با خطراتی که در کار بیمهگری، آنان را
تهدید میکند تشکیل میدهند. به تعبیر دیگر، این نوع از بیمه، بیمهای است که چند نفر برای نگهداری اموال خود در مقابل حوادث معین هر ساله مبلغی به شرکت بیمه میدهند. این مبلغ ثابت نیست بلکه تابع خسارتی است که هر ساله شرکت بیمه باید در مقابل ورود
آسیب به یکی از اشخاص مزبور بپردازد. در مقابل پرداخت وجه اشتراک مزبور هرگاه زیانی از ناحیه حادثه مزبور به مال یکی از آن چند نفر وارد شود شرکت بیمه آن زیان را جبران میکند.
بنابراین بیمهگذار در بیمه تعاونی، خود شریک این شرکت است. این شرکتها قصد
انتفاع ندارند، بلکه هدف بیمهگذاران، حفظ
سرمایه است نه افزون بر آن. ماهیت این نوع از بیمه اقتضا مینماید که وجه بیمهای که داده میشود متغیر باشد و شرکتهای تعاونی ترجیح میدهند که مبلغ وجه بیمه را که از متقاضیان میگیرند سالانه بالا ببرند و تعهد شرکت را محدود به مبلغ معیّن ننمایند.
بیمه‌های خصوصی به اعتبار
موضوع به دو قسم اموال و اشخاص تقسیم میشوند.
در بیمه اموال، اموال منقول مانند وسایل
حمل و نقل، مال التجاره،
اثاث خانه و اموال غیر منقول، مانند ساختمانها و تأسیسات در مقابل خطرها بیمه میشوند.
در بیمه اشخاص، شخص بیمهگذار یا شخص دیگری در مقابل خطرها و حوادثی که
حیات یا اعضای
جسم او را تهدید میکند بیمه میشود. بدیهی است بیمهگذار با پرداخت وجه بیمه، خود یا شخص دیگر را از خدمات درمانی یا
غرامت یا وجه نقدی برخوردار میسازد.
نوع دیگری از بیمه وجود دارد که بیمهگذار خسارتی را که از ناحیه او به دیگری وارد میآید بیمه میکند، در حقیقت او مسئولیت خویش را در مقابل دیگران بیمه میکند. از این رو به این نوع از بیمه، بیمه مسئولیت یا بیمه شخص ثالث گفته میشود. بنابراین بیمه خصوصی را میتوان به سه گروه اموال، اشخاص و مسئولیت تقسیم نمود.
برخی از نویسندگان حقوقی در تعریف بیمه اشخاص نوشتهاند بیمه اشخاص بیمهای است که موضوع مورد بیمه در آن، عبارت است از حوادثی که
حقوق غیرمالی بیمهگذار یا ثالث معین را تهدید میکند. مانند بیمه حوادث و ناخوشی و بیمه
عمر و
زندگی.
بعضی دیگر نوشتهاند: «بیمه‌های اشخاص یکی از انواع بیمه‌های بازرگانیاند که به منظور جبران توقف
درآمد بیمه شده، که در اثر
مرگ یا
نقص عضو و از کار افتادگی به وجود آمده باشد، ابداع گردیده است.»
هدف از بیمه‌های اشخاص، مانند بیمه‌های اموال و مسئولیت، تأمین
آرامش خاطر برای بیمهگذار است. ولی دو ویژگی، این نوع بیمه را از بیمه‌های دیگر متمایز میسازد؛ نخست آنکه حوادثی را شامل میشود که به طور مستقیم به شخص
انسان مربوط میشود؛ مانند
فوت، بازماندگی، حوادث بدنی و بیماریها. دوم آنکه حوادث مورد نظر، همواره جنبه خسارتی ندارند؛ مانند زنده ماندن بیمه شده در پایان مدت معین. لذا گفته میشود، بیمه‌های اشخاص بر خلاف بیمه‌های خسارتی، خصلت غرامتی ندارند و پیرو اصل
غرامت نیستند.
بیمه‌های اشخاص به پنج دسته اصلی تقسیم میشوند.
۱. بیمه‌های عمر.
۲. بیمه‌های مستمری.
۳. بیمه‌های حوادث.
۴. بیمه‌های درمانی.
۵. بیمه‌های بازنشستگی.
بررسی مبانی بیمه در اسلام ص۵۸-۵۹.
