بِکْر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِکْر:(بَقَرَةٌ لا فارِضٌ وَ لا بِكْرٌ) «بِکْر» (به کسر باء و سکون کاف) به معنای دست نخورده است.
راغب در
مفردات گوید: اصل این کلمه
بُکْرَة است به معنای اوّل روز و چون کسی اوّل روز خارج شود گویند: «بَکَرَ فُلَانٌ»
و به حیوانی که نزائیده
بِکْر گویند زیرا نزائیدن اوّل است و زائیدن مرحله دوّم، به دوشیزه، بِکْر گویند چون این حالت پیش از
ثَیِّب بودن است.
ماجرای کشتن
گاو بنی اسرائیل که به
موسی (علیه‌السلام) گفتند از خداى خود بخواه كه براى ما روشن كند اين ماده گاو چگونه ماده گاوى باشد؟ گفت
خداوند مى‌فرمايد ماده گاوى كه نه پير و از كار افتاده، و نه بكر و جوان، بلكه ميان اين دو باشد.
به موردی از کاربرد «بِکْر» در قرآن، اشاره می‌شود:
(قالواْ ادْعُ لَنا رَبَّكَ يُبَيِّن لّنا ما هِيَ قالَ إِنَّهُ يَقولُ إِنَّها بَقَرَةٌ لا فارِضٌ وَ لا بِكْرٌ عَوانٌ بَيْنَ ذَلِكَ فَافْعَلواْ ما تُؤْمَرونَ) «گفتند: از پروردگارت بخواه كه براى ما روشن كند اين گاو چگونه گاوى بايد باشد؟ گفت: او مى‌فرمايد: گاوى كه نه پير و از كار افتاده باشد، و نه بكر و جوان؛ بلكه ميان اين دو باشد. آن‌چه به شما دستور داده شده، هر چه زودتر انجام دهيد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: بنی اسرائیل گفتند که یا موسی (علیه‌السلام) از پروردگارت بخواه، تا براى ما بيان كند اين گاو چگونه گاوى است، و چون بى جهت كار را بر خود سخت گرفتند، خدا هم بر آنان سخت گرفت، و موسى (علیه‌السلام) در پاسخشان فرمود:
بايد گاوى باشد كه نه
لاغر باشد، و نه
پیر و
نازا، و نه
بکر، كه تا كنون
گوساله نياورده باشد، بلكه متوسط الحال باشد. كلمه (عوان) در زنان و چارپايان، عبارتست از
زن و يا
حیوان ماده‌اى كه در سنين متوسط از
عمر باشد، يعنى سنين ميانه باكره‌گى و پيرى. آن‌گاه پروردگارشان بحالشان ترحم كرد، و اندرزشان فرمود، كه اين قدر در سؤال از خصوصيات گاو اصرار نكنند، و دائره گاو را بر خود تنگ نسازند، و بهمين مقدار از بيان قناعت كنند، و فرمود: «فَافْعَلُوا ما تُؤْمَرُونَ»، همين را كه از شما خواسته‌اند بياوريد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «بکر»، ج۱، ص ۲۲۹.
