بِظُلْمٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِظُلْمٍ: (مُهْلِکَ الْقُری بِظُلْمٍ)«بِظُلْمٍ» می‌تواند به این معنا باشد که
خدا کسی را به خاطر ستم‌هایش، و در حال غفلت، پیش از فرستادن
پیامبران مجازات نمی‌کند. و می‌تواند به این معنا باشد که خدا افراد غافل را از روی
ظلم و ستم کیفر نمی‌دهد؛ زیرا کیفر دادن آنها در این حال، ظلم و ستم است و خداوند برتر از این است که درباره کسی ستم کند.
(ذَلِكَ أَن لَّمْ يَكُن رَّبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ) (این بخاطر آن است که پروردگارت هیچ گاه بدون فرستادن پیامبران، مردم شهرها و آبادی‌ها را بخاطر ستم‌ها و گناهانشان در حالی که غافلند
هلاک نمی‌کند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: از ظاهر سیاق چنین بر می‌آید که کلمه ذلک اشاره است به مضمون آیه قبلی و بر سر جمله ان لم یکن لام تعلیل مقدر است، و معنای آیه چنین است: آنچه که ما در خصوص ارسال رسل و ابلاغ آیات خدایی و
انذار به عذاب
روز قیامت بیان داشتیم برای این بود که بدانید سنت ما چنین نیست که اهل قری را قبل از آنکه خواسته خود را گوشزدشان کنیم و آنان مخالفت کنند هلاک نموده به غضب خود دچار سازیم، گو اینکه اینگونه اشخاص و اقوام به
قضای الهی و اینکه خداوند ایشان را اولیای شیطان‌هایی از خود و از
جن قرار داده بدبخت هستند، و لیکن چنین هم نیست که سلب قدرت و اختیار از آنان نموده باشد، بلکه این گروه
شرک و
معصیت را به اختیار خود برگزیدند سپس خداوند پیغمبرانی از جنس خودشان به سویشان گسیل داشت و آن پیغمبران آیات او را برایشان خوانده از لقای روز حساب انذارشان نمودند، آن گاه آنان به مقتضای همان بدبختی و شقاوت به
انبیا کفر ورزیده از
شقاوت و طغیان خود دست برنداشتند، خداوند هم به پاداشت این ولایت حکم کرد به اینکه آتش منزلگاهشان باشد. پس این خودشانند که از روی علم و
اراده خواهان هلاکتند، و خداوند ایشان را در حال غفلت هلاک نکرده تا کسی بگوید خداوند به ایشان ظلم کرده است، بلکه این عمل از خداوند تبارک و تعالی عین
عدالت است.
پس معلوم شد اولا اینکه فرمود: (لَمْ یَکُنْ رَبُّکَ) معنایش این است که سنت خداوند چنین نیست نه اینکه خداوند چنین نمی‌کند، زیرا خداوند هر کاری را که می‌کند به مقتضای سنت جاری و صراط مستقیمی است که دارد، هم چنان که فرموده: (اِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ) و بطوری که ملاحظه می‌کنید این جمله به خوبی بر مدعای ما دلالت می‌کند.
و ثانیا مقصود از هلاک ساختن اهل قری بطوری که از سیاق استفاده می‌شود عذاب دنیوی نیست، بلکه مقصود از آن شقاوت در
دنیا و
عذاب آخرت است.
و ثالثا مراد از ظلمی که در آیه شریفه است ظلم خداوند و هلاک ساختن اهل قری است در صورتی که غافل باشند، نه ظلم اهل قری.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «بِظُلْمٍ»، ص۱۰۴.
