بَیْن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَیْن (به فتح باء و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای وسط است.
بَیْن به معنای وسط است.
(وَ جَعَلْنا بَیْنَهُما زَرْعاً) «میان آن دو باغ، زرعی قرار دادیم.»
(وَ جَعَلَ بَیْنَهُما بَرْزَخاً) (و در ميان آنها برزخى قرار داد)
اقرب الموارد گوید: بین ظرف است بمعنای وسط.
راغب گوید: بین وضع شده برای تخلّل و وسط میان دو چیز.
این کلمه هم اسم و هم ظرف زمان و مکان بکار می‌رود، و هر گاه به مکان اضافه شود ظرف مکان است مثل دو آیه فوق و چون به زمان اضافه شود ظرف زمان است مثل: «ازورک بین العصر و الاصیل» از
قرآن مجید بران ظرف زمان مثلی پیدا نشد. این کلمه در دو آیه فوق مبنی بر فتح است و چون اسم استعمال شود معرب باشد مانند سائر اسماء نحو
(لَقَدْ تَقَطَّعَ بَیْنَکُمْ وَ ضَلَّ عَنْکُمْ ما کُنْتُمْ تَزْعُمُونَ) (پيوند شما بريده شده است؛ و تمام آنچه را تكيه‌گاه خود تصور مى‌كرديد، از دست شما رفته است.)
بنا بر قرائت عدّه‌ای که «بَیْنُکُمْ» را مضموم خوانده و فاعل «تَقَطَّعَ» گرفته‌اند یعنی وصل و جمع شما پاره شد و آنچه گمان می‌کردید گم گردید.
و بنا بر قرائت دیگران که «بَیْنَکُمْ» را مفتوح خوانده و ظرف گرفته‌اند معنی آنست که رابطه میان شما قطع گردید. ناگفته نماند «بین» آنجا بکار می‌رود که دارای مسافت باشد مثل
(وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَ الْاَرْضِ) (و ابرهايى كه ميان
زمین و
آسمان قرار گرفته‌اند،)
و یا دارای عدد باشد مثل
(وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النَّاسِ) (و
تقوا پيشه سازيد، و در ميان مردم اصلاح كنيد)
و مثل
(وَ اَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ الْاُخْتَیْنِ) (و نيز
حرام است بر شما ميان دو خواهر جمع كنيد؛)
و به آنچه مقتضی معنای وحدت است در صورتی اضافه می‌شود که مکرر باشد مثل
(فَافْرُقْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ) (ميان ما و اين جمعيّت گنهكار، جدايى بيفكن.)
(رَبَّنَا افْتَحْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ) (پروردگارا! ميان ما و قوم ما بحق داورى كن)
معنای تحت اللفظ این ترکیب، میان دو دستش، میان دست‌های ما، است ولی از این ترکیب نزدیکی اراده می‌شود، راغب گوید: «هذا الشّی‌ء بَیْنَ یَدَیْکَ» یعنی این به تو نزدیک است.
طبرسی در تفسیر
آیة الکرسی گفته:
(بَیْنَ یَدَیْهِ) یعنی پیش اوست.
دیگران
(ما بَیْنَ اَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ) را آنچه در پیش رو و آنچه در پشت سر است، گفته‌اند. در هر حال، مراد از ترکیب «بین یدیه» آنست که در پیش باشد خواه نزدیک باشد و خواه دور و گذشته.
(وَ اِذا قِیلَ لَهُمُ اتَّقُوا ما بَیْنَ اَیْدِیکُمْ وَ ما خَلْفَکُمْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ) (و هر گاه به آنها گفته شود: «از آنچه پيش رو و پشت سر شماست از عذاب دنيا و آخرت بپرهيزيد تا مشمول
رحمت الهی شويد.» اعتنا نمى‌كنند)
احتمال دارد که مراد از «ما» در دو مورد عمل بد باشد یعنی چون به آنها گفته شود بترسید از کاری که پیش روی شماست و اکنون مرتکب می‌شوید و از عملی که بعدا مرتکب خواهید شد شاید مورد رحم قرار گیرید. یعنی اکنون از کار بد دست بکشید و در آینده هم نکنید. ولی در
جوامع الجامع از
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده:
«اتَّقُوا مَا بَیْنَ اَیْدِیکُمْ مِنَ الذُّنُوبِ وَ مَا خَلْفَکُمْ مِنَ الْعُقُوبَةِ» «بترسید از گناهانی که فعلا می‌کنید و از عقوبتی که در پس دارید.»
در اینجا چنانکه ملاحظه می‌شود از «بین ایدیهم» عمل نزدیک و حاضر اراده شده ولی در آیه
(فَجَعَلْناها نَکالًا لِما بَیْنَ یَدَیْها وَ ما خَلْفَها وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِینَ) (ما اين مجازات را درس عبرتى براى مردم آن زمان و نسل‌هاى بعد از آنان، و اندرزى براى پرهيزگاران قرار داديم.)
ظاهرا مراد از
(وَ ما خَلْفَها) اعمال گذشته باشد؛ مگر آنکه نکال بمعنی عبرت باشد که آن وقت مراد از
(لِما بَیْنَ یَدَیْها) امم حاضره و از
(ما خَلْفَها) امم بعدی است ولی وجه اول قوی است.
و در آیه
(مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتابِ) (در حالى كه كتب پيشين را تصديق مى‌كند)
و نظائر آن، کتاب‌های سلف و گذشته مراد است که پیش از قرآن بوده‌اند، و نزدیک و پیش رو بودن لازم نیست.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بین»، ج۱، ص۲۵۵.
