بَیْن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَیْن (به فتح باء و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای وسط است.
مراد از ترکیب «
بَیْنَ یَدَیْهِ» آن است که در پیش باشد خواه نزدیک باشد و خواه دور و گذشته.
بَیْن به معنای وسط است.
اقرب الموارد گوید: بین
ظرف است به معنای وسط.
راغب گوید: بین وضع شده برای تخلّل و وسط میان دو چیز.
اين كلمه هم اسم و هم
ظرف زمان و
مكان به كار می‌رود. هرگاه اسم به کار رود معرب است و اگر
ظرف به کار رود مبنی بر فتح است.
ناگفته نماند «بین» آنجا به کار می‌رود که :
۱. دارای مسافت باشد مثل(وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَ الْاَرْضِ)(و ابرهايى كه ميان
زمین و
آسمان قرار گرفته‌اند،)
۲. و یا دارای عدد باشد مثل(وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النَّاسِ) (و
تقوا پيشه سازيد، و در ميان مردم اصلاح كنيد)
(وَ اَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ الْاُخْتَیْنِ)(و نيز
حرام است بر شما ميان دو خواهر جمع كنيد؛)
۳. و به آنچه مقتضی معنای وحدت است در صورتی اضافه می‌شود که مکرر باشد مثل(فَافْرُقْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ) (ميان ما و اين جمعيّت گنهكار، جدايى بيفكن.)
(رَبَّنَا افْتَحْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ)(پروردگارا! ميان ما و قوم ما بحق داورى كن)
بَیْن و هر گاه به زمان اضافه شود
ظرف زمان است مثل: «
ازورك بين العصر و الاصيل» از قرآن مجيد برای
ظرف زمان مثلى پيدا نشد.
و چون به
مكان اضافه شود
ظرف مكان است مثل دو آيه ذیل. که در دو آيه مبنى بر فتح است.
(وَ جَعَلْنا بَیْنَهُما زَرْعاً)«میان آن دو باغ، زرعی قرار دادیم.»
(وَ جَعَلَ بَیْنَهُما بَرْزَخاً) (و در ميان آنها برزخى قرار داد)
بَیْن چون اسم استعمال شود معرب باشد مانند سائر اسماء نحو
(لَقَدْ تَقَطَّعَ بَیْنَکُمْ وَ ضَلَّ عَنْکُمْ ما کُنْتُمْ تَزْعُمُونَ) (پيوند شما بريده شده است؛ و تمام آنچه را تكيه‌گاه خود تصور مى‌كرديد، از دست شما رفته است.)
بنا بر قرائت عدّه‌ای که «
بَیْنُکُمْ» را مضموم خوانده و فاعل «تَقَطَّعَ» گرفته‌اند یعنی وصل و جمع شما پاره شد و آنچه گمان می‌کردید گم گردید.
و بنا بر قرائت دیگران که «
بَیْنَکُمْ» را مفتوح خوانده و
ظرف گرفته‌اند معنی آن است که رابطه میان شما قطع گردید.
معنای تحت اللفظ این ترکیب، میان دو دستش، میان دست‌های ما، است ولی از این ترکیب نزدیکی اراده می‌شود.
راغب گوید: «
هذا الشّی‌ء بَیْنَ یَدَیْکَ» یعنی این به تو نزدیک است.
طبرسی در تفسیر
آیة الکرسی گفته:
(بَیْنَ یَدَیْهِ) یعنی پیش اوست.
دیگران «ما بَیْنَ اَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ» را آنچه در پیش رو و آنچه در پشت سر است، گفته‌اند.
در هر حال، مراد از ترکیب «بین یدیه» آن است که در پیش باشد خواه نزدیک باشد و خواه دور و گذشته.
(وَ اِذا قِیلَ لَهُمُ اتَّقُوا ما بَیْنَ اَیْدِیکُمْ وَ ما خَلْفَکُمْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ)(و هر گاه به آنها گفته شود: «از آنچه پيش رو و پشت سر شماست از عذاب دنيا و آخرت بپرهيزيد تا مشمول
رحمت الهی شويد.» اعتنا نمى‌كنند.)
احتمال دارد که مراد از «ما» در دو مورد عمل بد باشد یعنی چون به آنها گفته شود بترسید از کاری که پیش روی شماست و اکنون مرتکب می‌شوید و از عملی که بعدا مرتکب خواهید شد شاید مورد رحم قرار گیرید. یعنی اکنون از کار بد دست بکشید و در آینده هم نکنید. ولی در
جوامع الجامع از
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده:
«اتَّقُوا مَا بَیْنَ اَیْدِیکُمْ مِنَ الذُّنُوبِ وَ مَا خَلْفَکُمْ مِنَ الْعُقُوبَةِ» «بترسید از گناهانی که فعلا می‌کنید و از عقوبتی که در پس دارید.»
در اینجا چنانکه ملاحظه می‌شود از «
بَیْنَ اَیْدِیکُمْ» عمل نزدیک و حاضر اراده شده.
(فَجَعَلْناها نَکالًا لِما بَیْنَ یَدَیْها وَ ما خَلْفَها وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِینَ)(ما اين مجازات را درس عبرتى براى مردم آن زمان و نسل‌هاى بعد از آنان، و اندرزى براى پرهيزگاران قرار داديم.)
ظاهرا مراد از «
وَ ما خَلْفَها» اعمال گذشته باشد؛ مگر آنکه نکال به معنی عبرت باشد که آن وقت مراد از «
لِما بَیْنَ یَدَیْها» امم حاضره و از «
ما خَلْفَها» امم بعدی است ولی وجه اول قوی است.
و در آیه
(مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتابِ)(در حالى كه كتب پيشين را تصديق مى‌كند)
و نظائر آن، کتاب‌های سلف و گذشته مراد است که پیش از قرآن بوده‌اند، و نزدیک و پیش رو بودن لازم نیست.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بین»، ج۱، ص۲۵۵.
