بَیْت (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَیْت (به فتح با) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
اطاق و
خیمه است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص
قبر و تسلط
بنی امیّه، و ... از این واژه استفاده نموده است.
این واژه ۲۵ بار به صورت مفرد و جمع در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
بَیْت به معنای اطاق و خیمه، آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: «
اَلبَیتُ: اَلمَسکَن سَواء کانَ مِن شَعر اَو مَدر.»
راغب آورده است: جمع بیت، بیوت و ابیات است لکن واژه «بیوت»: به
مسکن اختصاص دارد و «ابیات»: به
شعر اختصاص یافته است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با قبر می‌فرماید:
«فَيالَهُ مِنْ بَيْتِ وَحْدَة، وَ مَنْزِلِ وَحْشَة، وَ مُفْرَدِ غُرْبَة.» «وه چه خانه تنهايى و چه منزل وحشتزائى و چه محل تنهائى و غربتى.»
امام (علیه‌السلام) همچنین در رابطه با تسلط بنی امیه فرموده است:
«فَعِنْدَ ذلِكَ لا يَبْقَى بَيْتُ مَدَر وَ لا وَبَر إِلاّ وَ أَدْخَلَهُ الظَّلَمَةُ تَرْحَةً، وَ أَوْلَجوا فيهِ نِقْمَةً.» «آن وقت نه خانه خشتی و نه چادری می‌ماند مگر آن‌که [[|ظالمان]] به آن حزنی داخل کنند و
عذابی در آن فرود آورند.»
«ابیات»: گاهی به معنی مساکن آمده است چنان‌که امام (علیه‌السلام) به عامل صدقات می‌نویسد:
«فَإِذا قَدِمْتَ عَلَى الْحَيِّ فَانْزِلْ بِمائِهِمْ مِنْ غَيْرِ أَنْ تُخالِطَ أَبْياتَهُمْ.» «چون به محل قوم آمدی در کنار
آب آن‌ها نازل شو بی‌آن‌که به منازلشان داخل شوی.»
از «بیت» گاهی
شرافت و
عظمت و اصالت قصد می‌شود و «بیوتات» در آن به کار می‌رود چنان‌که آن حضرت (علیه‌السلام) به
مالک اشتر می‌نویسد:
«ثُمَّ الْصَقْ بَذَوي الْمُروءاتِ وَ الاَْحْسابِ، وَ أَهْلِ الْبُيوتاتِ الصّالِحَةِ، وَ السَّوابِقِ الْحَسَنَةِ.» «سپس روابط خود را با افراد با شخصيّت و اصيل و خاندان‌هاى صالح و خوش سابقه برقرار ساز.»
این واژه ۲۵ بار به صورت مفرد و جمع، در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بیت»، ص۱۶۳.
