بَعْث (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَعْث (به فتح باء و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای بر انگیختن است.
اما معنای مشهور آن
بعثت انبیاء و
بعثت روز قیامت است.
مشتقات
بَعْث که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
بَعَثَ (به فتح باء و عین) به معنای برانگیخت؛
یَبْعَثُ (به فتح یاء، سکون باء و فتح عین) به معنای زنده می‌کند؛
فَبَعَثَ (به فتح باء و عین) به معنای فرستاد؛
یَبْعَثَکَ (به فتح یاء، سکون باء و فتح عین) به معنای تو را برساند؛
یَبْعَثُکُمْ (به فتح یاء، سکون باء و فتح عین) به معنای برمی‌انگیزذ؛
فَابْعَثُوا (به سکون باء و فتح عین) به معنای انتخاب کنید؛
الْبَعْثِ (فتح باء و سکون عین) به معنای رستاخیز است.
بَعْث به معنای بر انگیختن است.
ناگفته نماند معنی این کلمه با اختلاف موارد فرق می‌کند، معنای مشهور آن در استعمال
قرآن مجید،
بعثت انبیاء و
بعثت روز
معاد است.
به مواردی از
بَعْث که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْاُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ) (او كسى است كه در ميان جمعيّت درس نخوانده پيامبرى از خودشان برانگيخت.)
(وَ اَنَّ اللَّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ) (و
خداوند تمام كسانى را كه در قبرها هستند زنده مى‌كند.)
(فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً یَبْحَثُ فِی الْاَرْضِ) (سپس خداوند زاغى را فرستاد كه در زمين، جستجو و كند و كاو مى‌كرد)
(عَسی اَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً) (اميد است
پروردگارت تو را به مقامى در خورِ ستايش برساند.)
(ثُمَ یَبْعَثُکُمْ فِیهِ لِیُقْضی اَجَلٌ مُسَمًّی) (سپس در روز شما را از خواب برمى‌انگيزد و اين وضع هم‌چنان ادامه مى‌يابد تا سر آمد معيّنى فرا رسد.)
(فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ اَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ اَهْلِها) (يک داور از خانواده شوهر و يک داور از خانواده زن انتخاب كنيد.)
(اِذِ انْبَعَثَ اَشْقاها) (آن‌گاه كه شقى‌ترين آن‌ها به پاخاست.)
بعث، در آیه‌ی غراب به معنی بر انگیختن به کار رفته است و در
آیات بعد به ترتیب در رساندن به مقام و بیدار کردن از خواب و نصب حکم و برخاستن بر کار، به کار رفته است. این‌ها همه با معنای اوّلی سازگارند کلمه‌ی
بعث در آیاتی نظیر آیه‌ی ۵
سوره حج مصدر به معنی اسم مفعول است یعنی بر انگیخته شدن.
(اِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِنَ الْبَعْثِ) (اگر در
رستاخیز شكى داريد.)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بعث»، ج۱، ص۲۰۲.
