بَرِیَّةِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرِیَّةِ:(أُوْلَئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ) «بَرِیَّةِ» از مادّه «بُرْء» (به ضم باء و سکون راء) به معنای خلاص شدن، کنار شدن و آفریدن است.
این کلمه بنابر آن‌چه در
اقرب الموارد آمده اگر از باب «عَلِمَ یَعلَمُ» باشد به معنای خلاص شدن و کنار شدن و اگر از باب «قَطَعَ يَقْطَعُ» باشد به معنای آفریدن است.
تعبير «أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ» (آنها بدترين مخلوقاتند) تعبير تكان‌دهنده‌اى است كه نشان مى‌دهد در ميان تمام جنبندگان و غير جنبندگان موجودى مطرودتر از كسانى كه بعد از وضوح
حق و اتمام
حجت راه‌راست را رها كرده در
ضلالت گام مى‌نهند يافت نمى‌شود.
به موردی از کاربرد «بَرِیَّةِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ الَّذينَ كَفَروا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكينَ في نارِ جَهَنَّمَ خالِدينَ فيها أُوْلَئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ) «كافران از
اهل‌کتاب و مشركان در
آتش دوزخند، جاودانه در آن مى‌مانند؛ آنها بدترين خلق
خدا هستند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: بعد از آن‌كه از
اشاره به كفرشان به بينه‌اى كه به موجب
سنت الهی برايشان آمده بود، فارغ شد، و نيز بعد از آن‌كه بيان كرد كه
دین قیم به چه چيز
دعوت مى‌كند، شروع كرد به
انذار و
تهدید كفار، و
وعده به مؤمنين. و كلمه «بَرِيَّةِ» به معناى خلق است، مى‌فرمايد كسانى كه از اهل كتاب و مشركين به اين بينه
کافر شدند، در آتش
جهنم و به طور دائم خواهند بود، اين گونه افراد بدترين خلق خدايند (چون
نعمت هدایت بالاترين نعمت‌هاى الهى است، و كفران آن بدترين كفران‌ها است).
(إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَ عَمِلوا الصّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ) در اين آيه خيريت را منحصر در مؤمنين كرده، كه اعمال
صالح مى‌كنند، هم چنان كه در آيه قبلى شريت را منحصر در كفار مى‌كرد، (و اين انحصار از آوردن
ضمیر «هم» استفاده مى‌شود، چون اگر فرموده بود: «أُوْلَئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ» معنايش اين مى‌شد كه ايشان بدترين خلقند، و اين منافات نداشت با اين‌كه اشخاص ديگرى هم بدترين خلق باشند، ولى عبارتى كه در آيه آمده معنايش اين است كه ايشان، آرى ايشانند بدترين خلق.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «باد»، ص ۱۸۱.
