بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ:(فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء) «بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ» «
بأساء» در اصل به معنای «شدت
و رنج» است
و به معنای
جنگ نيز به كار مى‌رود.
«
ضَّرّٰاءِ» به معنای سختی، نقص اموال
و انفس
و ضدّ
سرّاء بکار رفته
و شامل سختی‌های بدنی
و غیره است.
«
باساء» در اصل به معنای شدت
و رنج است
و به معنى جنگ نيز به كار مى‌رود همچنين در قحطى
و خشک‌سالى
و فقر و مانند اينها، ولى «
ضراء» به معنای ناراحتى روحى است مانند
غم و اندوه
و جهل و نادانی و يا ناراحتی‌هايى كه از
بیماری و از دست‌دادن مقام
و مال
و ثروت پيدا مى‌شود.
شايد تفاوت ميان اين دو در حقيقت از اين‌جا باشد كه «
باساء» بيشتر جنبه خارجى دارد
و «
ضراء» جنبه روحى، يعنى ناراحتی‌هاى روحى را «
ضراء»
و بنا بر اين «
باساء» يكى از عوامل ايجاد «
ضراء» خواهد بود (دقت كنيد).
به موردی از کاربرد «
بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَلَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ) «ما به سوى امّت‌هايى كه پيش از تو بودند، پيامبرانى فرستاديم؛
و هنگامى كه با اين پيامبران به مخالفت برخاستند، آن‌ها را با سختى
و رنج مواجه ساختيم؛ شايد تسليم گردند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: «
بأساء»
و «بؤس»
و «بأس» هر سه به معناى شدت گرفتارى است، الا اين‌كه «بؤس» بيشتر در جنگ
و امثال آن استعمال مى‌شود،
و «بأس»
و «
بأساء» بيشتر در غير جنگ، از قبيل فقر
و قحطى
و امثال آن به كار مى‌رود.
و «ضر»
و «
ضراء» به معناى بد حالى است، چه بد حالى روحى، مانند اندوه
و نادانى، يا بد حالى جسمى، مانند مرض
و نقص‌هاى بدنى،
و يا بد حالى‌هاى خارجى، مانند سقوط از
ریاست و جاه
و از بين رفتن
مال و امثال آن.
شايد مقصود از اين‌كه هم «
باساء» را
ذکر كرد
و هم «
ضراء» را اين بوده كه دلالت كند بر شدايدى كه در خارج واقع شده، نظير قحطى
و سیل و زلزله،
و همچنين
خوف و فقر و بدحالى مردم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «بأساء و الضراء»، ج۱، ص ۱۵۷.
