بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ:(فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء) «بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ» «بأساء» در اصل به معنای «شدت و رنج» است و به معنای
جنگ نيز به كار مى‌رود.
«ضَّرّٰاءِ» به معنای سختی، نقص اموال و انفس و ضدّ
سرّاء بکار رفته و شامل سختی‌های بدنی و غیره است.
«باساء» در اصل به معنای شدت و رنج است و به معنى جنگ نيز به كار مى‌رود همچنين در قحطى و خشک‌سالى و
فقر و مانند اينها، ولى «ضراء» به معنای ناراحتى روحى است مانند
غم و اندوه و
جهل و
نادانی و يا ناراحتی‌هايى كه از
بیماری و از دست‌دادن مقام و مال و ثروت پيدا مى‌شود.
شايد تفاوت ميان اين دو در حقيقت از اين‌جا باشد كه «باساء» بيشتر جنبه خارجى دارد و «ضراء» جنبه روحى، يعنى ناراحتی‌هاى روحى را «ضراء» و بنا بر اين «باساء» يكى از عوامل ايجاد «ضراء» خواهد بود (دقت كنيد).
به موردی از کاربرد «بَأْساءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَلَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ) «ما به سوى امّت‌هايى كه پيش از تو بودند، پيامبرانى فرستاديم؛ و هنگامى كه با اين پيامبران به مخالفت برخاستند، آن‌ها را با سختى و رنج مواجه ساختيم؛ شايد تسليم گردند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: «بأساء» و «بؤس» و «بأس» هر سه به معناى شدت گرفتارى است، الا اين‌كه «بؤس» بيشتر در جنگ و امثال آن استعمال مى‌شود، و «بأس» و «بأساء» بيشتر در غير جنگ، از قبيل فقر و قحطى و امثال آن به كار مى‌رود. و «ضر» و «ضراء» به معناى بد حالى است، چه بد حالى روحى، مانند اندوه و نادانى، يا بد حالى جسمى، مانند مرض و نقص‌هاى بدنى، و يا بد حالى‌هاى خارجى، مانند سقوط از
ریاست و جاه و از بين رفتن
مال و امثال آن.
شايد مقصود از اين‌كه هم «باساء» را
ذکر كرد و هم «ضراء» را اين بوده كه دلالت كند بر شدايدى كه در خارج واقع شده، نظير قحطى و
سیل و
زلزله، و همچنين
خوف و
فقر و بدحالى مردم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «بأساء و الضراء»، ج۱، ص ۱۵۷.
