• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بنی (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: بنی (ابهام‌زدایی).

بَنْی (به فتح باء و سکون نون) از واژگان قرآن کریم مصدر و به معنای بنا ساختن است،



بَنْی و بِنَاء و بُنْیان‌ و بِنْیةً و بِنایَةً، همه مصدر و به معنی بنا ساختن است، بناء چنانکه قاموس و مفردات تصریح کرده به معنی مفعول (مبنیّ) نیز آمده است و بنّاء کسی است که بنا کردن می‌داند.


۱- (اَ اَنْتُمْ اَشَدُّ خَلْقاً اَمِ السَّماءُ بَناها) «آیا شما از حیث خلقت محکم‌ترید یا آسمان که ساخت آن را»؛ (جَعَلَ لَکُمُ الْاَرْضَ فِراشاً وَ السَّماءَ بِناءً) (آن كس كه زمین را بستر شما، و آسمان [جوّ زمين‌] را سقفى بر فرازتان قرار داد؛) ظاهرا مراد از «بناء» مصدر بمعنی مفعول است یعنی: زمین را برای شما گسترده و آسمان را بنائی قرار داد (وَ الشَّیاطِینَ کُلَ‌ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ) «برای سلیمان هر شیطان بنّاء و غوّاص را مسخّر کردیم که برای وی بنا می‌ساختند و در دریا غوّاصی می‌کردند.»
۲- اهل لغت و تفسیر، بُنْیَان‌ را مصدر گفته‌اند ولی ظاهرا این کلمه در قرآن همه جا بمعنای مفعول (مبنیّ) بکار رفته است مثل‌ (اَفَمَنْ اَسَّسَ‌ بُنْیانَهُ‌ عَلی‌ تَقْوی‌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ خَیْرٌ اَمْ مَنْ اَسَّسَ‌ بُنْیانَهُ‌ عَلی‌ شَفا جُرُفٍ‌هارٍ) «آیا آنکه بنای خویش را بر تقوای خدا و رضای او پایه نهاده بهتر است یا آنکه بنای خود را بر کنار سیلگاه فرو ریختنی پایه نهاده است؟»
در المنار ذیل همین آیه گوید: بنیان مصدر است مثل عمران و غفران و از آن بنا اراده شود مانند خانه و مسجد و در اینجا بنا مراد است. و نظیر این آیه است آیه ۲۱ کهف و غیره.
۳- (قالُوا ابْنُوا لَهُ‌ بُنْیاناً فَاَلْقُوهُ فِی الْجَحِیمِ) (بت پرستان گفتند: «بناى مرتفعى براى او بسازيد و او را در جهنمى از آتش بيفكنيد!») این آیه در حالات ابراهیم (علیه‌السّلام) است و ظاهرش آنست که: گفتند برای او بنائی بسازید پس او را در آتش‌ اندازید. بعضی احتمال داده‌اند که مراد از (ابْنُوا لَهُ‌ بُنْیاناً) جعل قانون برای بت شکستن است و ضمیر «له» به عمل برمی‌گردد: یعنی برای آن کار (بت شکنی و اهانت به خدایان) قانون مخصوصی (سوزاندن به آتش) جعل کنید پس او را در آتش‌ اندازید.
۴- (قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَاَتَی اللَّهُ‌ بُنْیانَهُمْ‌ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَیْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ) «کسانی که پیش از آنها بودند مکر کردند خدا از پایه‌های بنایشان آمد، تا سقف از فوقشان بر آنها افتاد»،
آمدن خدا، آمدن دستور اوست.
ناگفته نماند: بنیان مفرد است و جمع نیست ولی بعضی گفته‌اند که جمع بنیانة است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۲۳۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۴۷.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۶۳.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۴۷.    
۵. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۴، ص۳۰۵.    
۶. نازعات/سوره۷۹، آیه۲۷.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۲.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۱۵۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۹۰.    
۱۰. ص/سوره۳۸، آیه۳۷.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۰۵.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۳۱۲.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۸، ص۷۴۴.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۰۸.    
۱۵. توبه/سوره۹، آیه۱۰۹.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۳۹۱.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۳۲.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۱۱۱.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۱۳.    
۲۰. کهف/سوره۱۸، آیه۲۱.    
۲۱. رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۱۱، ص۳۶.    
۲۲. صافات/سوره۳۷، آیه۹۷.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۱۵۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۲۸.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۸، ص۷۰۴.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۸.    
۲۷. نحل/سوره۱۶، آیه۲۶.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۹.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۲۴۹.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۳۶۳.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۵۴۹.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۴۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بنی»، ج۱، ص۲۳۲.    






جعبه ابزار