بَلَس (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَلَس (به فتح باء و لام) از
واژگان قرآن کریم به معنای ناامیدی است.
مشتقات
بَلَس که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
یُبْلِسُ (به ضم یاء، سکون باء، کسر لام) به معنای مایوس شوند؛
مُبْلِسُونَ (به ضم میم، سکون باء و کسر لام) به معنای مایوس و متحیّر بودند؛
لَمُبْلِسِینَ (به فتح لام، ضم میم، سکون باء) به معنای مایوس بودند، است.
بَلَس و
اِبْلَاس به معنای
یأس و ناامیدی است.
در
قاموس هست: «
اَبْلَسَ: یئس و تحیّر.»
راغب گوید: اِبْلَاس اندوهی است که از شدّت سختی ناشی شود و چون شخص اندوهگین بیشتر اوقات ساکت می‌شود و چاره را از یاد می‌برد گویند:
اَبْلَسَ فلان یعنی ساکت شد و حجّتش قطع گردید.
به مواردی از
بَلَس که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ) «روزی که
قیامت بر پا شود گناهکاران مایوس شوند»
طبرسی فرموده: اِبْلَاس به معنی یاس است و گفته‌اند: به معنی حیرت به هنگام تمام بودن حجّت طرف است. بنابراین معنی آیه این است که: گناهکاران متحیّر می‌شوند.
(اَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَاِذا هُمْ مُبْلِسُونَ) «آنها را به ناگهان گرفتیم پس آنگاه مایوس و متحیّر بودند»
باید دانست تحیّر و یأس و اندوه از هم جدا نیستند و اگر معنای اصلی را یأس یا اندوه بگیریم مانعی نخواهد داشت.
(وَ اِنْ کانُوا مِنْ قَبْلِ اَنْ یُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمُبْلِسِینَ) «و حقّا که آنها پیش از نزول باران مایوس بودند»
در
سوره روم پس از ذکر آمدن باران و شادی مردم، این آیه آمده است.
نظیر این آیه؛ آیه ۲۸ از
سوره شوری است:
(وَ هُوَ الَّذِی یُنَزِّلُ الْغَیْثَ مِنْ بَعْدِ ما قَنَطُوا) و با ملاحظه آن روشن می‌شود که
اِبْلَاس نیز به معنی یأس است زیرا
قنوط مسلّما به معنای یأس می‌باشد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بلس»، ج۱، ص۲۲۵.
