• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بطش (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





بَطْش (به فتح باء و سکون طاء) از واژگان قرآن کریم به معنای اخذ به شدّت‌ است و همچنین به معنای انتقام و عذاب نیز استعمال می‌شود.



بَطْش به معنای اخذ به شدّت‌ است. (اِنَ‌ بَطْشَ‌ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ) «راستی اخذ (انتقام، عذاب) پروردگارت سخت است»، بطش‌ خود به شدت دلالت دارد و چون با شدید توصیف شود، مزید شدّت را می‌رساند.


طبرسی و جوهری و قاموس آن را شدّت اخذ معنی کرده‌اند و راغب اخذ به صلابت گفته است.
ناگفته نماند: قدرت و توانائی لازمه‌ی اخذ بشدّت است لذا در آیه‌ی‌ (فَاَهْلَکْنا اَشَدَّ مِنْهُمْ‌ بَطْشاً) در معنی لازم بکار رفته است یعنی: «کسانی را که از اهل مکّه قوی‌تر و نیرومندتر بودند هلاک کردیم»، همچنین آیه‌ ۳۶ سوره‌ ق.


بطش قهرا به معنی انتقام و عذاب هم بکار می‌رود زیرا این هر دو مصداق اخذ بشدّت‌اند (یَوْمَ‌ نَبْطِشُ‌ الْبَطْشَةَ الْکُبْری‌ اِنَّا مُنْتَقِمُونَ) «روزی اخذ می‌کنیم، انتقام می‌کشیم انتقام بزرگ را». (وَ لَقَدْ اَنْذَرَهُمْ‌ بَطْشَتَنا) «لوط از اخذ و عذاب ما آنها را ترسانید.»
(وَ اِذا بَطَشْتُمْ‌ بَطَشْتُمْ‌ جَبَّارِینَ) «هود به آنها گفت: چون انتقام گرفتید مانند ستمگران انتقام می‌کشید‌ اندازه‌ی جرم را مراعات نمی‌کنید.» به نظر می‌آید که مراد از بطش انتقام و تنبیه است و آنها انتقام عادلانه نداشتند.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۱۹۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۲۹.    
۳. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱، ص۲۸۸.    
۴. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۱۳۰.    
۵. بروج/سوره۸۵، آیه۱۲.    
۶. شیخ طوسی، تفسیر تبیان، ج۱۰، ص۳۲۰.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۴، ص۷۸۵.    
۸. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۲۶۳.    
۹. جوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح تاج اللغة، ج۳، ص۹۹۶.    
۱۰. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۲۹.    
۱۱. زخرف/سوره۴۳، آیه۸.    
۱۲. ق/سوره۵۰، آیه۳۶.    
۱۳. دخان/سوره۴۴، آیه۱۶.    
۱۴. قمر/سوره۵۴، آیه۳۶.    
۱۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۳۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بطش»، ج۱، ص۱۹۹.    






جعبه ابزار