• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بَطَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: بَطَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: بَطَر (مفردات‌قرآن)، بَطِرَتْ‌ (لغات‌قرآن).


بَطَر (به فتح باء و طاء) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای طغیان، حیرت، تکبّر است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیف انسان از این واژه استفاده نموده است.


بَطَر به معنای طغیان، حیرت، تکبّر، آمده است.
[۱] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۲۹.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۲۲۶.    


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - بَطِرَ - حکمت ۱۴۲ (انسان)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف انسان می‌فرماید:
«إِنِ اسْتَغْنَی بَطِرَ وَ فُتِنَ وَ إِنِ افْتَقَرَ قَنِطَ وَ وَهَنَ.»
[۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۲، حکمت ۱۴۲.    
[۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۹۰، حکمت ۱۵۰.    
[۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۸، حکمت ۱۵۰.    

«اگر غنی شود متکّبر گردد و اگر فقیر شود نومید و سست شود.»
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۵.    
[۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۵.    
(شرح‌های حکمت:
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۵.    
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۴۴.    
[۱۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۳۰.    
[۱۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۵۹.    
)


۲.۲ - تَبْطَرْ - حکمت ۳۸۶ (موعظه)

امام علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید:
«وَ الدَّهْرُ يَوْمانِ: يَوْمٌ لَكَ، وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ; فَإذا كانَ لَكَ فَلا تَبْطَرْ، وَ إِذا كانَ عَلَيْكَ فَاصْبِرْ.»
[۱۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۶، حکمت ۳۸۶.    
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۹، حکمت ۳۹۶.    
[۱۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۶، حکمت ۳۹۶.    

«دنیا دو روز است: روزى به سود توست و روزى به زیان تو، آن روز كه به سود توست به خوشگذرانى و غرور مپرداز، و زمانى كه به زيان تو بود شکیبا باش.»
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۵، حکمت ۳۹۶.    
[۱۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۷۱.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۱.    
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۲۳۳.    
[۱۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۸۲.    
[۲۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۳۶۴.    
)


این واژه با مشتقاتش شش ‌بار در «نهج البلاغه» آمده است.
[۲۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۶، خطبه ۶۳.    
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۱۴، نامه ۵۳.    
[۲۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۵۸، نامه ۳۳.    


۱. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۲۹.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۲۲۶.    
۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۲، حکمت ۱۴۲.    
۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۹۰، حکمت ۱۵۰.    
۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۸، حکمت ۱۵۰.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۵.    
۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۵.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۵.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۴۴.    
۱۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۳۰.    
۱۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۵۹.    
۱۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۶، حکمت ۳۸۶.    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۹، حکمت ۳۹۶.    
۱۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۶، حکمت ۳۹۶.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۵، حکمت ۳۹۶.    
۱۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۷۱.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۱.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۲۳۳.    
۱۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۸۲.    
۲۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۳۶۴.    
۲۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۶، خطبه ۶۳.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۱۴، نامه ۵۳.    
۲۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۵۸، نامه ۳۳.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بَطَر»، ص۱۴۲.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 142 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 386 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار