برکات خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برکت به معنای ثبوت و پایداری
خیر الهی در چیزی
و
رشد و افزایش است.
برخی از
آیات قرآن اشاره به جلوه‌هایی از برکات خدا دارد.
خورشید و
ماه و
برج‌های آسمان، جلوه‌هایی از
برکت خداوند:
تبـرک الذی جعل فی السماء بروجا وجعل فیها سرجا وقمرا منیرا. «جاودان و پربرکت است آن (خدایی) که در
آسمان منزلگاه‌هایی برای
ستارگان قرار داد؛ و در میان آن، چراغ روشن و ماه تابانی آفرید!».
اسحاق و
یعقوب علیهما السلام جلوه‌ای از برکت خداوند برای
خاندان ابراهیم علیه السلام:
وامراته قآئمة فضحکت فبشرنـها باسحـق ومن وراء اسحـق یعقوب• قالوا اتعجبین من امر الله رحمت الله وبرکـته علیکم اهل البیت... «و همسرش ایستاده بود، (از خوشحالی) خندید؛ پس او را
بشارت به اسحاق، و بعد از او یعقوب دادیم.• گفتند: «آیا از
فرمان خدا تعجب میکنی؟! این
رحمت خدا و برکاتش بر شما خانواده است؛ چرا که او
ستوده و والا است!».
ایمان و
تقوا، سبب بهره مندی از برکات الهی:
ولو ان اهل القری ءامنوا واتقوا لفتحنا علیهم برکـت من السمآء والارض ولـکن کذبوا فاخذنـهم بما کانوا یکسبون. «و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند، برکات آسمان و
زمین را بر آنها می‌گشودیم؛ ولی (آنها
حق را)
تکذیب کردند؛ ما هم آنان را به
کیفر اعمالشان
مجازات کردیم».
جلوه برکت خدا به صورت
نور (
نبوت) بر
موسی علیه‌السّلام در
وادی مقدس:
فلما جاءها نودی ان بورک من فی النار ومن حولها وسبحـن الله رب العــلمین. «هنگامی که نزد
آتش آمد، ندایی برخاست که: «مبارک باد آن کس که در آتش است و کسی که در اطراف آن است (
فرشتگان و موسی) و منزه است خداوندی که
پروردگار جهانیان است».
بنا بر یک احتمال مقصود از «من فی النار» موسی علیه‌السّلام و جمله «بورک من فی النار» خبریه و متضمن بشارت برکت نبوت به موسی علیه‌السّلام است.
برکت بخشی خداوند به
سرزمین شام:
ونجینـه ولوطا الی الارض التی بـرکنا فیها للعــلمین. «و او و
لوط را به سرزمین (شام) - که آن را برای همه جهانیان پربرکت ساختیم- نجات دادیم!».
مقصود از «الارض»، سرزمین شام است.
ولسلیمـن الریح عاصفة تجری بامره الی الارض التی بـرکنا فیها وکنا بکل شیء عــلمین. «و
تندباد را مسخر
سلیمان ساختیم، که بفرمان او به سوی سرزمینی که آن را پربرکت کرده بودیم جریان می‌یافت؛ و ما از همه چیز آگاه بوده‌ایم.».
وجعلنا بینهم وبین القری التی بـرکنا فیها قری ظـهرة وقدرنا فیها السیر سیروا فیها لیالی وایاما ءامنین. «و میان آنها و شهرهایی که برکت داده بودیم، آبادیهای آشکاری قرار دادیم؛ و سفر در میان آنها را بطور متناسب (با فاصله نزدیک) مقرر داشتیم؛ (و به آنان گفتیم: ) شبها و روزها در این آبادیها با ایمنی (کامل)
سفر کنید».
آفرینش انسان، نشانه‌ای از برکت خداوند:
ثم خلقنا النطفة علقة فخلقنا العلقة مضغة فخلقنا المضغة عظـما فکسونا العظـم لحما ثم انشانـه خلقا ءاخر فتبارک الله احسن الخــلقین. «سپس
نطفه را بصورت
علقه (خون بسته)، و علقه را بصورت
مضغه (چیزی شبیه گوشت جویده شده)، و مضغه را بصورت استخوانهایی درآوردیم؛ و بر استخوانها
گوشت پوشاندیم؛ سپس آن را
آفرینش تازه‌ای دادیم؛ پس بزرگ است خدایی که بهترین آفرینندگان است».
الله الذی... وصورکم فاحسن صورکم فتبارک الله رب العــلمین. «خداوند کسی است که ... و شما را صورتگری کرد، و صورتتان را نیکو آفرید؛ و از چیزهایی پاکیزه به شما
روزی داد؛ این است خداوند پروردگار شما! جاوید و پربرکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است!».
آفرینش زمین، به صورت جایگاه امن و آرام، جلوه‌ای از برکت خداوند برای انسانها:
الله الذی جعل لکم الارض قرارا والسماء بناء... فتبارک الله رب العــلمین. «خداوند کسی است که
زمین را برای شما جایگاه امن و
آرامش قرار داد و
آسمان را همچون سقفی (بالای سرتان)؛ ... خداوند پروردگار شما! جاوید و پربرکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است!».
آفرینش آسمان به صورت بنای برافراشته، پرتوی از
برکت خداوند:
الله الذی جعل لکم الارض قرارا والسماء بناء وصورکم فاحسن صورکم ورزقکم من الطیبـت ذلکم الله ربکم فتبارک الله رب العــلمین. «خداوند کسی است که
زمین را برای شما جایگاه امن و آرامش قرار داد و آسمان را همچون سقفی (بالای سرتان)؛ و شما را صورتگری کرد، و صورتتان را نیکو آفرید؛ و از چیزهایی پاکیزه به شما روزی داد؛ این است خداوند پروردگار شما! جاوید و پربرکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است!».
قرآن، کتابی مبارک و نازل شده از سوی
خدا:
وهـذا کتـب انزلنـه مبارک مصدق الذی بین یدیه ولتنذر‌ام القری ومن حولها والذین یؤمنون بالاخرة یؤمنون به وهم علی صلاتهم یحافظون. «و این کتابی است که ما آن را نازل کردیم؛ کتابی است پربرکت، که آنچه را پیش از آن آمده،
تصدیق می‌کند؛ (آن را فرستادیم تا مردم را به پاداش های الهی، بشارت دهی،) و تا (اهل)
ام القری (
مکه) و کسانی را که گرد آن هستند، بترسانی! (
یقین بدان) آنها که به
آخرت ایمان دارند، و به آن
ایمان می‌آورند؛ و بر نمازهای خویش، مراقبت می‌کنند!».
وهـذا کتـب انزلنـه مبارک فاتبعوه واتقوا لعلکم ترحمون. «و این کتابی است پر برکت، که ما (بر تو) نازل کردیم؛ از آن پیروی کنید، و پرهیزگاری پیشه نمائید، باشد که مورد
رحمت (خدا) قرار گیرید!».
بهره مندی انسانها از انواع روزی های پاکیزه، نشانه‌ای از برکت خداوند:
الله الذی... ورزقکم من الطیبـت... فتبارک الله رب العــلمین. «خداوند کسی است که ... و از چیزهایی پاکیزه به شما روزی داد؛ این است خداوند پروردگار شما! جاوید و پربرکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است!».
فواید
زمین، جلوه‌ای از برکات خداوند:
قل ائنکم لتکفرون بالذی خلق الارض فی یومین وتجعلون له اندادا ذلک رب العــلمین• و جعل فیها روسی من فوقها وبـرک فیها وقدر فیها اقوتها فی اربعة ایام سواء للسائلین. «بگو: آیا شما به آن کس که
زمین را در دو روز آفرید
کافر هستید و برای او همانندهایی قرار می‌دهید؟! او پروردگار جهانیان است!• او در
زمین کوه‌های استواری قرار داد و برکاتی در آن آفرید و مواد غذایی آن را مقدر فرمود، - اینها همه در چهار روز بود- درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان!».
خداوند، منبع تمام
خیرات و
برکات:
فلما جاءها نودی ان بورک من فی النار ومن حولها وسبحـن الله رب العــلمین. «هنگامی که نزد آتش آمد، ندایی برخاست که: «مبارک باد آن کس که در
آتش است و کسی که در اطراف آن است (فرشتگان و موسی) و منزه است خداوندی که پروردگار جهانیان است!».
طبق یک احتمال، مقصود از «من فی النار» خداست.
برکت دهی خداوند به سرزمین
فلسطین:
واورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشـرق الارض ومغـربها التی بـرکنا فیها... «و مشرقها و مغربهای پر برکت
زمین را به آن قوم به ضعف کشانده شده (زیر زنجیر
ظلم و
ستم)، واگذار کردیم...».
منظور از «الارض»، سرزمین شام و فلسطین است.
سبحـن الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصا الذی بـرکنا حوله... «پاک و منزه است خدایی که بنده اش را در یک شب، از
مسجدالحرام به
مسجدالاقصی - که گرداگردش را پربرکت ساخته‌ایم- برد، تا برخی از
آیات خود را به او نشان دهیم؛ چرا که او شنوا و بیناست».
برکات خداوند، جلوه‌ای از
ربوبیت او:
ان ربکم الله الذی خلق السمـوت والارض فی ستة ایام ثم استوی علی العرش یغشی الیل النهار یطـلبه حثیثا والشمس والقمر والنجوم مسخرت بامره الا له الخلق والامر تبارک الله رب العــلمین. «پروردگار شما، خداوندی است که آسمانها و
زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید؛ سپس به
تدبیر جهان هستی پرداخت؛ با (پرده تاریک)
شب، روز را می‌پوشاند؛ و شب به دنبال
روز، به سرعت در
حرکت است؛ و
خورشید و
ماه و
ستارگان را آفرید، که مسخر فرمان او هستند. آگاه باشید که
آفرینش و تدبیر (جهان)، از آن او (و به فرمان او) ست! پر برکت (و زوال ناپذیر) است خداوندی که
پروردگار جهانیان است!».
الله الذی جعل لکم الارض قرارا والسماء بناء وصورکم فاحسن صورکم ورزقکم من الطیبـت ذلکم الله ربکم فتبارک الله رب العــلمین. «خداوند کسی است که
زمین را برای شما جایگاه امن و آرامش قرار داد و
آسمان را همچون سقفی (بالای سرتان)؛ و شما را صورتگری کرد، و صورتتان را نیکو آفرید؛ و از چیزهایی پاکیزه به شما
روزی داد؛ این است خداوند پروردگار شما! جاوید و پربرکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است!».
قل ائنکم لتکفرون بالذی خلق الارض فی یومین وتجعلون له اندادا ذلک رب العــلمین• و جعل فیها روسی من فوقها وبـرک فیها وقدر فیها اقوتها فی اربعة ایام سواء للسائلین. «بگو: آیا شما به آن کس که
زمین را در دو روز آفرید کافر هستید و برای او همانندهایی قرار می‌دهید؟! او پروردگار جهانیان است!• او در
زمین کوه‌های استواری قرار داد و برکاتی در آن آفرید و مواد غذایی آن را مقدر فرمود، - اینها همه در چهار روز بود- درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان».
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۱۲، برگرفته از مقاله «برکات خدا».
