برهان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برهان: (اَنْ رَّای بُرْهانَ رَبِّهِ)«برهان» در اصل مصدر
«بَرَه» به معنای سفید شدن است؛ سپس به هرگونه دلیل محکم
و نیرومند که موجب روشنایی مقصود شود، برهان گفته شده است.
(وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلا أَن رَّأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ) (آن زن قصد او کرد؛
و او نیز، اگر برهان پروردگار را نمی‌دید، قصد وی می‌نمود. اینچنین کردیم تا بدی
و فحشا را از او دور سازیم؛ چرا که او از بندگان خالص شده ما بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آیه اشاره است به چگونگی نجات
یوسف از آن غائله هولناک،
و از سیاق برمی‌آید که منظور از گرداندن سوء
و فحشاء از
یوسف، نجات
یوسف است از آنچه که همسر عزیز می‌خواست
و به خاطر رسیدن به آن با وی مراوده
و خلوت می‌کرد.
و نیز برمی‌آید که مشار الیه کذلک همان مفادی است که جمله (اَنْ رَای بُرْهانَ رَبِّهِ) مشتمل بر آن است.
پس برگشت معنای (کَذلِکَ لِنَصْرِفَ) به این می‌شود که
یوسف (علیه‌السّلام) از آنجایی که از بندگان مخلص ما بود، ما بدی
و فحشاء را به وسیله آنچه که از برهان پروردگارش دید از او بگرداندیم. پس معلوم شد سببی که
خدا به وسیله آن سوء
و فحشاء را از
یوسف گردانید تنها دیدن برهان پروردگارش بود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «برهان»، ص۱۰۱.
