بَرَد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرَد (به فتح باء و راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای تگرگ است.
بَرَد به معنای تگرگ است.
در
اقرب الموارد آمده:
«الْبَرْدُ حَبُّ الْغَمَامِ» تگرگ را از آن جهت برد گویند که سرد و منجمد شده‌ی ابر است.
به موردی از
بَرَد که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فِیها مِنْ بَرَدٍ فَیُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ) «نازل می‌کند از
آسمان از کوه‌هایی که در آن است از قطعه‌های یخ، پس آن تگرگ را به آن که بخواهد می‌رساند و از آن‌که می‌خواهد بر می‌گرداند.»
در این آیه «
مِنْ جِبالٍ» بیان است از «
السَّماءِ» و کلمه‌ی «
مِنْ بَرَدٍ» احتمال دارد که بیان باشد از «
جِبالٍ» یعنی آن کوه‌ها از تگرگ و قطعه‌های یخ تشکیل یافته‌اند، و احتمال دارد که مفعول «
یُنَزِّلُ» باشد یعنی تگرگ را نازل می‌کند.
آیه فوق، صریحا می‌رساند: در طبقات جوّ کوه‌هایی وجود دارد که از قطعه‌های یخ تشکیل شده‌اند.
علم امروز این حقیقت را روشن می‌کند: بخار آب که از
دریا بر می‌خیزد به طبقه‌ی سردی از هوا وارد شده به صورت سوزن‌های یخ و برگ‌های برف در می‌آید و کوه‌هایی از یخ و برف تشکیل می‌دهد خلبانان به آن قسمت وارد شده و از وجود آن خبر داده‌اند.
آقای
مهدی بازرگان در کتاب باد و باران در قرآن می‌نویسد:
باران‌های طوفانی از ابرهای انباشته مطبقی می‌ریزد که... تا ارتفاعات بیش از ۱۰ کیلومتر صعود می‌نمایند. این ابرهای جوشان و خروشان به صورت کوه‌هایی در می‌آیند که قسمت بالای آن سوزن‌های یخ و برگه‌های برف می‌شود و گاهی مملوّ از تگرگ است تا قبل از جنگ بین المللی اوّل که در آن زمان هواپیماها توانستند به بالای ابرها برسند و خلبانان پرده‌های بافته شده از یخ را که همان ابرهای مرتفع است مشاهده نمایند، کسی خبر از وجود یخ یا برف یا تگرگ در ابرهای آسمان نداشت.
در ص۱۳۸- ۱۴۳ درباره آیه‌ی فوق مطالب جالبی آورده
و در ص۱۴۲ در ردّ توجیه
طریحی می‌گوید:
لطف آیه در این است که بر خلاف انتظار و توجیه طریحی، نمی‌گوید چه چیزی نازل می‌کند چون در خود ابر و در بالا یخ و تگرگ است ولی به زمین که می‌رسد ممکن است... به صورت تگرگ بماند و یا آب شود و رگبار باشد.
ولی ناگفته نماند: چنان که در بالا گفتیم: احتمال دارد «
مِنْ بَرَدٍ» مفعول «
یُنَزِّلُ» باشد وانگهی ضمیر «
بِهِ» در «
فَیُصِیبُ بِهِ» به کلمه‌ی «
بَرَدٍ» بر می‌گردد یعنی آن تگرگ را می‌ریزد و می‌رساند در این صورت به سخن آقای بازرگان «آیه نمی‌گوید چه چیزی نازل می‌کند...» محلّی نمی‌ماند. مگر آن‌که بگوییم ضمیر «
بِهِ» به «ما نزل» راجع است که از «
یُنَزِّلُ» فهمیده می‌شود. و باید چنین باشد که بیان بودن «
مِنْ بَرَدٍ» برای «
مِنْ جِبالٍ» قریب به یقین است. مخصوصا با در نظر گرفتن حدیث ذیل.
در
المیزان و
صافی و
برهان از
کافی از
امام صادق (علیه‌السّلام) از
علی (علیه‌السّلام) نقل شده:
«اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ السَّحَابَ غَرَابِیلَ الْمَطَرِ تُذِیبُ الْبَرَدَ حَتَّی تَصِیرَ مَاءً لِکَیْلَا یَضُرَّ بِهِ شَیْئاً یُصِیبُهُ وَ الَّذِی تَرَوْنَ مِنَ الْبَرَدِ وَ الصَّوَاعِقِ نَقِمَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَیُصِیبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ».
این حدیث در
مجمع البحرین (مادّه سحب) نیز
«نَقِمَةٌ مِنَ اللَّهِ» نقل شده است.
ولی آقای بازرگان آن را
«رَحمَةٌ مِنَ اللَّهِ» نقل و ترجمه کرده و مناسب ذیل آیه که
«یُصِیبُ بِه الخ» بوده باشد،
«نَقِمَةٌ مِنَ اللَّهِ» است.
ترجمه حدیث آن است که: «خداوند
ابر را به منزله‌ی غربال برای باران قرار داد، یخ را ذوب می‌کند تا به صورت آب در آید تا به چیزی که به آن می‌رسد ضرر نرساند...»
پیدا است که ابرهای گرم در اثر بادها خود را به طبقه‌ی یخ می‌زنند و آن را آب کرده به صورت باران می‌ریزند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «برد»، ج۱، ص۱۷۸.
