بدیع (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بدیع از اسما و
صفات خداوند است.
این واژه از بدع به معنای نوآوری است. منظور از بدیع، ایجاد اشیا از سوی خداوند، بدون وسیله،
ماده،
زمان و
مکان است. این نوع
آفرینش، ویژه
ذات حق است.
این اسم در آیه ۱۱۷
بقره،
و ۱۰۱
انعام،
آمده است.
(بدیع السماوات)، کلمه (بدیع)
صفت مشبهه از
مصدر بداعت است، و بداعت هر چیز، به معنای بی مانندی آنست، البته مانندی که
ذهن بدان آشنا باشد.
(فیکون) این جمله نتیجه گفتار (کن) است و اگر صدای پیش گرفته و نون آن
ساکن نشده، جهتش این است که در مورد جزاء شرط قرار نگرفته است.
در
کتاب کافی و کتاب
بصائر، از
سدیر صیرفی روایت کرده‌اند که گفت: من از
حمران بن اعین شنیدم: که از
امام باقر علیه‌السلام از
آیه: (بدیع السماوات و الارض) می‌پرسید و آن جناب در پاسخش فرمود: خدای عزّوجلّ همه اشیاء را به علم خود و بدون الگوی قبلی آفرید، آسمان‌ها و
زمین را
خلق کرد، بدون اینکه از
آسمان و زمینی قبل از آن الگو گرفته باشد، مگر نشنیدی که می‌فرماید:
(و کان عرشه علی الماء)؟.
تجربه ثابت کرده، هر دو موجودی که فرض شود، هر چند در کلیات و حتی در خصوصیات متحد باشند، به طوری که در حس آدمی جدایی نداشته باشند، در عین حال یک جهت افتراق بین آن دو خواهد بود، وگرنه دو تا نمی‌شدند و اگر
چشم عادی آن جهت افتراق را حس نکند،
چشم مسلح به دوربین‌های قوی آن را می‌بیند.
برهان فلسفی نیز این معنا را ایجاب می‌کند، زیرا وقتی دو چیز را فرض کردیم که دو تا هستند، اگر به هیچ وجه امتیازی خارج از ذاتشان نداشته باشند، لازمه‌اش این می‌شود که آن سبب کثرت و دوئیت، داخل در ذاتشان باشد نه خارج از آن، و در چنین صورت ذات صرفه و غیر مخلوطه فرض شده است، و
ذات صرف نه دو تایی دارد و نه تکرار می‌پذیرد، در نتیجه چیزی را که ما دو تا و یا چند تا فرض کرده‌ایم، یکی می‌شود و این خلاف فرض ما است.
پس نتیجه می‌گیریم که هر موجودی از نظر
ذات مغایر با موجودی دیگر است و چون چنین است پس هر موجودی بدیع الوجود است، یعنی بدون اینکه قبل از خودش نظیری داشته باشد، و یا مانندی از آن معهود در نظر صانعش باشد وجود یافته، در نتیجه خدای سبحان مبتدع و بدیع السماوات و الارض است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۱۸۳، برگرفته از مقاله «بدیع».
