بال (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بال یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای حال، خاطر و قلب است.
حضرت علی (علیه‌السلام) هنگام غسل دادنِ
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم)، و در خصوص از بین رفتن فرصت‌ها و
نامه‌ای به اهالی مصر، از این واژه استفاده نموده است.
این واژه ده بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
بال به معنای حال، خاطر و قلب، آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) هنگام غسل دادنِ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم)، فرموده است:
«بِأَبي أَنْتَ وَ أُمّي! اذْكُرْنا عِنْدَ رَبِّكَ، وَ اجْعَلْنا مِنْ بالِكَ.» «پدر و مادرم فدای تو، ما را در نزد
خدایت یادآور و از آن‌چه در خاطرت هست قرار بده.»
همچنین امام (علیه‌السلام) در رابطه با از بین رفتن فرصت فرموده‌اند:
«هَيْهاتَ هَيْهاتَ! قَدْ فاتَ ما فاتَ، وَ ذَهَبَ ما ذَهَبَ، و مَضَتِ الدُّنْيا لِحالِ بالِها.» «هيهات! هيهات! ديگر چه سود. آن‌چه بايد از دست نرود رفت و گذشته‌ها گذشت و گيتى به ميل خود سپرى شد.»
یعنی «
دنیا به حال خاطر خود گردش کرد نه به میل آن‌ها.» ضمیر «بالها» راجع به دنیاست.
و هنگامی که
مالک اشتر را به زمام‌داری
مصر رهسپار نمود، به اهل مصر چنین نوشت:
«فلمّا مَضى (صلى‌الله‌عليه‌وآله) تنازَعَ الْمُسْلِمونَ الاَْمْرَ مِنْ بَعْدِهِ، فَوَ اللهِ ما كانَ يُلْقَى في روعِي، وَ لا يَخْطُرُ بِبالي، أَنَّ الْعَرَبَ تُزْعِجُ هذا الاَْمْرَ مِنْ بَعْدِهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) عَنْ أَهْلِ بَيْتِهِ، وَ لا أَنَّهُمْ مُنَحّوهُ عَنّي مِنْ بَعْدِهِ.» «چون او - كه درود بر او باد- از جهان رخت بربست، مسلمانان درباره
امارت و
خلافت بعد از او به منازعه برخاستند. به خدا
سوگند هرگز فكر نمى‌كردم و به خاطرم خطور نمى‌كرد، كه
عرب بعد از پيامبر، امر امامت و رهبرى را از اهل بيت او بگردانند (و در جاى ديگر قرار دهند و باور نمى‌كردم) آن‌ها آن را از من دور سازند.»
از این کلام معلوم می‌شود که امام تصور کرده است که اهالی مصر حتما بیعت روز غدیر را محترم خواهند شمرد و بعد از رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم)
خلافت با آن حضرت (علیه‌السلام) خواهد بود.
این واژه ده بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بال»، ص۱۶۲.
