باغ‌های فرعونیان (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

فرعونیان دارای باغ‌های گوناگون بودند که خداوند در قرآن به آنها اشاره کرده است.

---

فرعونیان، دارای باغ‌ها و چشمه ساران گوناگون:
فارسل فرعون فی المدائن حـشرین• فاخرجنـهم من جنت وعیون.
فرعون (از این ماجرا آگاه شد و) مأموران بسیج نیرو را به شهرها فرستاد، (سرانجام فرعونیان مغلوب شدند،) و ما آنها را از باغ‌ها و چشمه‌ها بیرون راندیم.
فرعونیان را از باغ‌ها و چشمه سارهایشان، از گنجینه‌ها و منزلگاه‌های زیبایشان، از قصرهای مشید و خانه‌های رفیع که داشتند بیرون کردیم.
در این جمله با اینکه فرعونیان به تحریک فرعون از شهرهای خود بیرون شدند، ولی خدای تعالی نسبت آن را به خودش داده و فرموده: ما بیرونشان کردیم و جهتش این است که بیرون شدنشان با نقشه‌ای الهی بود، که به کیفر استکباری که کردند آن نقشه را در حقشان عملی کرد.
سپس قرآن به ذکر نتیجه کار فرعونیان می‌پردازد، و به طور اجمال زوال حکومت آنها و زمامداری بنی اسرائیل را بیان می‌کند، می‌گوید: ما آنها را از باغ‌های سرسبز و چشمه‌های پر آب بیرون راندیم.
این آیات به روشنی اشاره دارد به اینکه فرعونیان دارای باغ‌های سرسبز، همراه چشمه‌سار بودند که خداوند به کیفر اعمالشان از آنجا بیرونشان کرد.

.. قوم فرعون... • کم ترکوا من جنت وعیون.
ما پيش از اينها قوم فرعون را آزموديم و رسول بزرگوارى به سراغشان آمد، (سرانجام همگى نابود شدند و) چه بسيار باغ‌ها و چشمه‌ها كه از خود به جاى گذاشتند.

باغ‌ها، و چشمه‌ها، دو سرمایه از جالب‌ترین و ارزنده‌ترین اموال آنها بود، چرا که مصر به به برکت نیل سرزمینی حاصلخیز و پر باغ بود، این چشمه‌ها ممکن است اشاره به چشمه‌هایی باشد که از دامن بعضی از کوه‌ها سرازیر می‌شد و یا شعبه‌هایی باشد که از نیل سرچشمه می‌گرفت و از باغ‌های سرسبز و خرم آنها می‌گذشت. و اطلاق چشمه (عین) بر این شعبه‌ها بعید نیست.

---

بنی اسرائیل، وارث باغ‌های فرعونیان:
فاخرجنـهم من جنت وعیون• ... کذلک و اورثنـها بنی اسرءیل...(سرانجام فرعونیان مغلوب شدند،) و ما آنها را از باغها و چشمه‌ها بیرون راندیم، (آری،) اینچنین کردیم! و بنی اسرائیل را وارث آنها ساختیم.

.. قوم فرعون... • کم ترکوا من جنت وعیون... • کذلک واورثنـها قوما ءاخرین.ما پيش از اينها قوم فرعون را آزموديم و رسول بزرگوارى به سراغشان آمد، (سرانجام همگى نابود شدند و) چه بسيار باغ‌ها و چشمه‌ها كه از خود به جاى گذاشتند. اين چنين بود ماجراى آنان! و ما (اموال و حكومت) اينها را میراث براى اقوام ديگرى قرار داديم‌.

به ارث دادن نعمت آن است که پس از اولی، به دومی برسد، بدون آنکه دومی زحمتی کشیده باشد، همانگونه که میراث به همین شکل به اهلش می‌رسد، و چون ثروت و نعمت قوم فرعون پس از هلاکتشان به دیگران رسید مثل آنست که از طرف خدا به آنان ارث داده شده است، و منظور از «قوم آخرین» بنی اسرائیل است، زیرا بنی اسرائیل پس از هلاکت فرعون دوباره به مصر بازگشتند.
سپس می‌افزاید: این چنین بود ماجرای آنها، و ما همه این سرمایه‌ها و ما ترک فرعونیان را میراث برای اقوام دیگری قرار دادیم! (کذلک و اورثناها قوما آخرین).
منظور از قوما آخرین بنی اسرائیل است، چرا که در آیه ۵۹ سوره شعراء به آن تصریح شده است، و تعبیر به ارث اشاره به این است که آنها بدون درد سر و خون جگر این همه اموال و ثروت‌ها را به چنگ آوردند، همانگونه که انسان ارث را بی زحمت به چنگ می‌آورد.
قابل توجه اینکه آیه فوق و آیه همانند آن در سوره شعراء نشان می‌دهد که بنی اسرائیل بعد از غرق فرعونیان به سرزمین مصر بازگشتند، و وارث میراث فراعنه شدند و در آنجا حکومت کردند، و مسیر حوادث نیز همین را اقتضا می‌کند که بعد از فرو ریختن پایه‌های قدرت فرعونیان در مصر، موسی علیه‌السلام هرگز اجازه نمی‌داد آن کشور گرفتار خلأ سیاسی گردد.
اما این سخن با آنچه در آیات قرآن آمده است که بنی اسرائیل بعد از نجات از چنگال فرعونیان به سوی سرزمین موعود سرزمین فلسطینی حرکت کردند که حوادث آن در قرآن مشروحا آمده منافات ندارد، ممکن است گروهی از آنها در سرزمین مصر که به دست آنها افتاده بود به عنوان نمایندگانی از سوی موسی علیه‌السلام اقامت کرده باشند، و گروه بیشتری راهی دیار فلسطین شده‌اند.

---