ایمان و ارزش‌آفرینی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق فرموده
قرآن کریم ایمان به
خدا سبب ارزش آفرینی می‌باشد.
ایمان به
خدا، ارزش آفرین و برتر از
سقایت حاجیان و آبادگری
مسجدالحرام می‌باشد:
«اجعلتم سقایة الحاج وعمارة المسجد الحرام کمن ءامن بالله والیوم الاخر وجـهد فی سبیل الله لا یستوون عند الله...؛
آیا سیراب کردن
حجاج، و آباد ساختن مسجدالحرام را، همانند (عمل) کسی قرار دادید که به
خدا و
روز قیامت ایمان آورده، و در
راه او
جهاد کرده است؟! (این دو،) نزد خدا مساوی نیستند! ...»
در
آیه شریفه در یک طرف مقابله سقایة الحاج و عمارة المسجد الحرام بدون هیچ قید زائدی آمده، و در طرف دیگر آن، ایمان به خدا و
روز جزا، و یا به عبارتی جهاد در راه خدا با قید ایمان قرار گرفته است، و این خود بخوبی می‌رساند که منظور از
سقایت و
عمارت در آیه، سقایت و عمارت خشک و خالی و بدون ایمان است، ذیل آیه هم که می‌فرماید: و الله لا یهدی القوم الظالمین، بنابراینکه تعریض به اهل سقایت و عمارت باشد بخاطر
کفر و ظلمشان چنان که متبادر از
سیاق هم همین است نه تعریض به
خیال باطلی که کرده و حکم به تساوی نموده‌اند این نکته را تایید می‌کند.
پس معلوم می‌شود: اولا این کسانی که چنین خیالی کرده‌اند خیالشان این بوده که عمل مردم
جاهلیت، یعنی سقایت و عمارت با اینکه خالی از ایمان به خدا و روز جزا بوده با یک عمل دینی توام با ایمان به خدا و روز جزا مانند جهاد برابر و مساوی است. و به عبارت دیگر، خیال می‌کرده‌اند عمل بی جان با عمل جان‌دار و دارای منافع پاک برابر است، و خدای تعالی این عقیده آنها را تخطئه کرده است.
و ثانیا اینکه صاحبان این پندار خود از مؤمنینی بوده‌اند که خیال می‌کرده‌اند اعمال قبل از ایمانشان و همچنین اعمال مشرکینی که هنوز ایمان نیاورده‌اند با
عمل بعد از ایمانشان که از ایشان و هر مؤمنی از روی ایمان خالص سر می‌زند برابر است، این نکته را هم
سیاق انکار تایید می‌کند، و هم بیان درجات که در
آیات مورد بحث آمده شاهد بر آن است.
بلکه می‌توان گفت: همین که اسم صاحبان سقایت و عمارت را نبرده خود اشعار و بلکه دلالت بر این دارد که صاحبان پندار مزبور از
اهل ایمان بوده‌اند، و اسمشان را نبرده تا
حیثیت و احترامشان محفوظ بماند، چون در حین خطاب و نزول
آیه دارای ایمان بوده‌اند، و با این حال نباید مشمول تعریض آیه قرار گرفته و
ظالم نامیده شوند.
بلکه می‌توان گفت آیه: الذین آمنوا و هاجروا و جاهدوا فی سبیل الله
که در مقام بیان پاداش و اجر این
مجاهدین در
راه خدا است دلالت دارد بر اینکه هر دو طرف مقابله در آیه مورد بحث از اهل
مکه بوده‌اند، یکی از آن دو طرف یعنی کسانی که ایمان آورده و جهاد هم کرده‌اند کسانی بوده‌اند که در مکه ایمان آورده و مهاجرت کردند، و دیگری ایمان آورده ولی
مهاجرت نکرده‌اند.
و به هر حال، آیه مورد بحث و آیات بعدش این معنا را می‌رسانند که وزن و ارزش عمل بزنده بودن آن و داشتن روح ایمان است، و اما عمل بی ایمان که لاشه‌ای بی روح است از نظر
دین و در
بازار حقیقت هیچ
وزن و ارزشی ندارد، پس
مؤمنین نباید صرف ظاهر اعمال را معتبر شمرده و آن را ملاک
فضیلت و
قرب خدای تعالی بدانند، بلکه باید آن را بعد از در نظر داشتن حیات که همان ایمان و خلوص است به حساب بیاورند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ارزش آفرینی».
