• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کبد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مفردات نهج البلاغه (جلد ۲)
مقالات مرتبط: کبد (مفردات‌قرآن)، کَبَد (لغات‌قرآن).


كَبَد (به فتح کاف و باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای سختى و رنج می‌باشد. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه؛ کِبد به معنی جگر سیاه است. این کلمه پنج بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


كَبَد
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۱.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۱۳۵.    
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۶۹۵.    
(مثل شرف) به معنای سختى و رنج است. و (بر وزن كتف) به معنى جگر سیاه است.
راغب گويد: آن بر وزن اوّل به معنى درد جگر و بر وزن دوم به معنى جگر است. «كبد السماء» وسط آسمان را گويند تشبيه شده به كبد انسان كه در وسط بدن است.
[۴] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۶۹۵.    


حضرت علی (علیه‌السلام) چنان كه فرموده: «وَ مَنْ كَابَدَ الاَْمُورَ عَطِبَ وَ مَنِ اقْتَحَمَ اللُّجَجَ غَرِقَ وَ مَنْ دَخَلَ مَدَاخِلَ السُّوءِ اتُّهِمَ »
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۵۹، حکمت ۳۳۹.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، حکمت ۳۴۹.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۶، حکمت ۳۴۹.    
«هر كس در كارها خود را به رنج انداخت هلاک شد، و هر كس وارد درياها شد غرق گرديد و هر كس به جاهاى بدنام داخل شد متّهم گشت.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۳، حکمت ۳۴۹.    
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۹.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۰.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۷۷۹.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۱۱.    
[۱۳] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۶۴.    
)
مكابده خود را به رنج انداختن است: «كابدَهُ‌ مكابدةً‌: قاساهُ‌ و تحمَّل المشاقّ‌ في فعلهِ‌»
[۱۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج ۴، ص ۵۰۷.    

«أَكْبَادٌ تَحِنُّ إِلَى الْقِدِّ- أَكْبَادٌ حَرَّى»
[۱۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۸، نامه ۴۵.    
[۱۶] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۸۰، نامه ۴۵.    
[۱۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۸، نامه ۴۵.    
(«در حالى كه در اطراف تو شكم‌هايى گرسنه و به پشت چسبيده باشند»! در حالى كه در اطرافم شكم‌هاى گرسنه و كبدهاى سوزانى باشند.)
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۳، نامه ۴۵.    
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۸.    
(شرح‌های نامه:
[۲۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۸۴.    
[۲۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۱۹۸.    
[۲۲] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۱۹.    
[۲۳] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۸۶.    
) در «حنن- حرر» گذشت.
(ببینید: حنن (مفردات‌نهج‌البلاغه)، حرر (مفردات‌نهج‌البلاغه))

ظاهرا درباره حضرت مهدی (علیه‌السلام) فرموده: «وَ تُخْرِجُ لَهُ الاَْرْضُ من أَفَالِيذَ كَبِدِهَا وَ تُلْقي إِلَيْهِ سِلْماً مَقَالِيدَهَا»
[۲۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۲، خطبه ۱۳۸.    
[۲۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۳۰، خطبه ۱۳۶.    
[۲۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۹۶، خطبه ۱۳۸.    
(زمين ميوه‌هاى دلش (طلا و نقره‌ها و معادنش) را براى او خارج خواهد ساخت، كليدهايش را تسليم وى خواهد نمود.)
[۲۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۵، خطبه ۱۳۸.    
[۲۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۵.    
[۳۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۵۳۱.    
[۳۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۵۳۱.    
[۳۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۴۱.    
) كه در «فلذ- قلد» گذشت.
(ببینید: فلذ (مفردات‌نهج‌البلاغه)، قلد (مفردات‌نهج‌البلاغه))


این کلمه پنج بار در نهج‌ البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۱.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۱۳۵.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۶۹۵.    
۴. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۶۹۵.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۵۹، حکمت ۳۳۹.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، حکمت ۳۴۹.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۶، حکمت ۳۴۹.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۳، حکمت ۳۴۹.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۹.    
۱۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۰.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۷۷۹.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۱۱.    
۱۳. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۶۴.    
۱۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج ۴، ص ۵۰۷.    
۱۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۸، نامه ۴۵.    
۱۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۸۰، نامه ۴۵.    
۱۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۸، نامه ۴۵.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۳، نامه ۴۵.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۸.    
۲۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۸۴.    
۲۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۱۹۸.    
۲۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۱۹.    
۲۳. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۸۶.    
۲۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۲، خطبه ۱۳۸.    
۲۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۳۰، خطبه ۱۳۶.    
۲۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۹۶، خطبه ۱۳۸.    
۲۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۵، خطبه ۱۳۸.    
۲۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۳.    
۲۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۵.    
۳۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۵۳۱.    
۳۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۵۳۱.    
۳۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۴۱.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کبد»، ج۲، ص۸۹۱.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 339 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 138 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 45 نهج البلاغه
جعبه ابزار