• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اُذُن (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: اُذُن (قاموس قرآن (جلد ۱))
مقالات مرتبط: أُذُن (لغات‌قرآن)، اذن - به ضم الف (مفردات‌نهج‌البلاغه)، اذن - به ضم الف (مقالات مرتبط).
دیگر کاربردها: اذن (ابهام‌زدایی).


اُذُن (به ضم الف و ذال) از واژگان قرآن کریم به معنای گوش است.
در اصطلاح قرآن به کسی که به هر سخن گوش دهد و باور کند، اُذُن گویند.
آذانٌ‌ (به فتح الف) جمع «أُذُن» به معنای گوش‌ها.


اُذُن
[۱] قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۵۴.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۰.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۹۸.    
(بر وزن عنق) به معنای گوش است.
در اصطلاح قرآن به کسی که به هر سخن گوش دهد و باور کند، اُذُن گویند.
از این ماده فعل اَذِنَ‌ یَاْذَنُ‌ از باب عَلِمَ یَعْلَمُ به معنی گوش دادن و اطاعت کردن آمده است.
و از همين ماده، إذن به معنى علم استعمال شده در صورتی كه متعدى با باء باشد. مانند آیه ۲۷۹ سوره بقره
[۴] بقره/سوره۲، آیه۲۷۹.    

نا گفته نماند: فرق ما بين إذن به معنى گوش دادن و اطاعت و إذن به معنى علم، آن است كه اوّلى با لام و الى و دوّمى با باء متعدّى می‌شود براى مزيد توضيح به «إذن» بر وزن علم رجوع شود.
(ببینید: إِذْن‌ (مفردات‌قرآن))


به مواردی از اُذُن که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْاُذُنَ‌ (آیه ۴۵ سوره مائده)

(وَ الْاَنْفَ بِالْاَنْفِ وَ الْاُذُنَ‌ بِالْاُذُنِ‌)
[۵] مائده/سوره۵، آیه۴۵.    

(و بینی در برابر بينى، و گوش در مقابل گوش)
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵.    
[۷] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۵، ص۵۶۳.    
[۸] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۴۴.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۵۳.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۰۸.    



۲.۲ - آذانٌ‌ (آیه ۱۹۵ سوره اعراف)

جمع اُذُن، آذان‌ است.
(اَمْ لَهُمْ‌ آذانٌ‌ یَسْمَعُونَ بِها)
[۱۱] اعراف/سوره۷، آیه۱۹۵.    

(يا گوش‌هايى دارند كه با آن بشنوند.)
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۷۵.    
[۱۳] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۸، ص۴۳۸.    
[۱۴] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۳۵.    
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۱۴۱.    
[۱۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۸۵.    



۲.۳ - اُذُنٌ‌ (آیه ۶۱ سوره توبه)

(وَ مِنْهُمُ الَّذِینَ یُؤْذُونَ النَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ اُذُنٌ‌ قُلْ‌ اُذُنُ‌ خَیْرٍ لَکُمْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ)
[۱۷] توبه/سوره۹، آیه۶۱.    

«بعضی از آن‌ها پیغمبر را اذیت می‌کنند می‌گویند: او گوش است (زود باور است)، بگو برای شما گوش خوبی است، خدا را تصدیق می‌کند و مؤمنان را تصدیق می‌کند.»
[۱۸] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۲۱.    
[۱۹] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۱۴.    
[۲۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۳۶.    
[۲۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۹.    

به کسی که به هر سخن گوش دهد و باور کند اذن گویند.
در مجمع البیان می‌گوید: این تسمیه شخص است به اسم عضو مخصوص برای مبالغه، همچنان‌که به جاسوس می‌گویند: عین. گویا وجودش یکپارچه چشم است.
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۹.    

ناگفته ‌نماند مراد از «اُذُن» در آیه صرف شنیدن و گوش دادن نیست بلکه منظور عمده باور کردن است، مراد منافقان آن بود که حضرت بسیار زود باور است، آن‌چه می‌شنود تصدیق می‌کند چنان‌که‌ «یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ» مؤید آن است.
در تفسیر المنار نقل شده: عده‌ای از منافقان که از آن‌جمله جلاس بن سوید، مخشی بن حمیر و ودیعة بن ثابت بود، جمع شدند و خواستند در غیاب حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از او بد گویی کنند، بعضی گفتند: این کار را نکنید می‌ترسیم که به او خبر دهند و درباره شما بدگوئی کند، بعضی گفتند: محمد یکپارچه گوش است اگر به او خبر دادند، قسم می‌خوریم تصدیقمان می‌کند. در نتیجه آیه فوق نازل شد.
[۲۳] رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۱۰، ص۴۴۵.    

مخفی نماند: کفّار با این کلمه قصد اهانت داشتند، ولی قرآن آن‌ را به صورت مدح آورده و می‌گوید: پیغمبر زیاد گوش می‌دهد و باور می‌کند امّا نه به هر کس بلکه به وحی خدا و سخن مؤمنان گوش می‌دهد و باور می‌کند و این گوش دادن و باور کردن به خیر و صلاح شماست که شما را راهنمائی می‌کند.


۲.۴ - اَذِنَتْ‌ (آیه ۱ سوره انشقاق)

(اِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ وَ اَذِنَتْ‌ لِرَبِّها وَ حُقَّتْ)
[۲۴] انشقاق/سوره۸۴، آیه۱.    

«آن‌گاه که آسمان شکافته شود و از فرمان پروردگارش پیروی کند و اطاعت آن حتمی است.»
[۲۵] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۰۰.    
[۲۶] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۴۲.    
[۲۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۹۴.    
[۲۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۹۹.    

در تفسیر کشّاف ذیل آیه فوق و در الفائق و نهایه ماده «اذن» از حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) منقول است‌: «مَا اَذِنَ اللَّهُ لِشَیْ‌ءٍ کَاِذْنِهِ لِنَبِیٍّ یَتَغَنَّی بِالْقُرْآنِ»
[۲۹] زمخشری، جارالله، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۲، ص۵۶۱.    
[۳۰] زمخشری، جارالله، الفائق، ج۱، ص۳۲.    
[۳۱] ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۱، ص۳۳.    
(خدا به چیزی گوش نداده مانند گوش دادنش به پیغمبری که قرآن را با صوت حزین و رقیق می‌خواند)
در فائق گوید: مراد از تغنّی تحزین و ترقیق صوت است.
[۳۲] زمخشری، جارالله، الفائق، ج۱، ص۳۲.    

به نظر می‌آید که به جای «لنبیّ» «لرجل» باشد چون از «لنبیّ» استفاده می‌شود قرآن به بسیاری از پیامبران نازل شده حال آن‌که چنین‌ نیست.


۲.۵ - فَاْذَنُوا (آیه ۲۷۹ سوره بقره)

(فَاْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ)
[۳۳] بقره/سوره۲، آیه۲۷۹.    

«یقین کنید به جنگ با خدا و رسول.»
[۳۴] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲، ص۶۴۷.    
[۳۵] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۲۲.    
[۳۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۱۹۱.    
[۳۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۷۴.    

به نظر می‌آید که معنای علم به آن اشراب شده است و یا علمی که از شنیدن حاصل شود،
یعنی «گوش کنید و بدانید که با خدا و رسول در جنگید.»
۱. ↑ قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۵۴.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۰.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۹۸.    
۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۷۹.    
۵. ↑ مائده/سوره۵، آیه۴۵.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵.    
۷. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۵، ص۵۶۳.    
۸. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۴۴.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۵۳.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۰۸.    
۱۱. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۱۹۵.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۷۵.    
۱۳. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۸، ص۴۳۸.    
۱۴. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۳۵.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۱۴۱.    
۱۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۸۵.    
۱۷. ↑ توبه/سوره۹، آیه۶۱.    
۱۸. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۲۱.    
۱۹. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۱۴.    
۲۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۳۶.    
۲۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۹.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۹.    
۲۳. ↑ رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۱۰، ص۴۴۵.    
۲۴. ↑ انشقاق/سوره۸۴، آیه۱.    
۲۵. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۰۰.    
۲۶. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۴۲.    
۲۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۹۴.    
۲۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۹۹.    
۲۹. ↑ زمخشری، جارالله، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۲، ص۵۶۱.    
۳۰. ↑ زمخشری، جارالله، الفائق، ج۱، ص۳۲.    
۳۱. ↑ ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۱، ص۳۳.    
۳۲. ↑ زمخشری، جارالله، الفائق، ج۱، ص۳۲.    
۳۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۷۹.    
۳۴. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲، ص۶۴۷.    
۳۵. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۲۲.    
۳۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۱۹۱.    
۳۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۷۴.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اذن»، ج۱، ص۵۴.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره اعراف | واژه شناسی واژگان سوره انشقاق | واژه شناسی واژگان سوره بقره | واژه شناسی واژگان سوره توبه | واژه شناسی واژگان سوره مائده
جعبه ابزار