اَشْکُو (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَشْكُو:
(قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو) اَشْكُو: از مادّه «
شکو» و
«شكاية» به معنى «تظلم و ناليدن نزد كسى از ديگرى» است.
به مواردی از کاربرد
اَشْكُو در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَ حُزْنِي إِلَى اللّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ) (گفت: من غم و اندوهم را تنها به
خدا شكوه مى‌كنم؛ و از خدا چيزهايى مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: حصرى كه در جمله
(إِنَّما أَشْكُوا ...) است از باب قصر قلب است و در نتيجه مفادش اين مى‌شود كه من اندوه فراوان و حزن خود را به شما و فرزندان و خانواده‌ام شكايت نمى‌كنم و اگر شكايت كنم در اندک زمانى تمام مى‌شود و بيش از يک يا دو بار نمى‌شود تكرار كرد هم چنان كه عادت مردم در شكايت از مصائب و اندوه‌هاشان چنين است، بلكه من تنها و تنها اندوه و حزنم را به خداى سبحان شكايت مى‌كنم، كه از شنيدن ناله و شكايتم هرگز خسته و ناتوان نمى‌شود، نه شكايت من او را خسته مى‌كند و نه شكايت و اصرار نيازمندان از بندگانش او را خسته می‌کند.
آيه مورد بحث، دنباله آيات مربوط به داستان
یوسف است، آن‌جا كه برادران يوسف از مجموع اين جريان‌ها سخت ناراحت شده بودند، از يكسو وجدانشان به خاطر داستان يوسف معذب بود و ازسوى‌ديگر به خاطر بن يامين خود را در آستانه امتحان جديدى مى‌ديدند و از سوى سوم نگرانى مضاعف پدر بر آن‌ها سخت سنگين بود، با ناراحتى و بى‌حوصلگى به پدر گفتند: به خدا سوگند تو آن‌قدر يوسف يوسف مى‌گويى تا بيمار و مشرف به مرگ شوى يا هلاک گردى، اما
پیر کنعان آن پيامبر روشن ضمير در پاسخ آن‌ها «گفت: من شكايتم را به شما نياوردم كه چنين مى‌گوييد، من غم و اندوهم را نزد خدا مى‌برم و به او شكايت مى‌آورم» و از خدايم لطف‌ها و كرامت‌ها و چيزهايى سراغ دارم كه شما نمى‌دانيد.
(قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَ تَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ) (خداوند سخن آن زن را كه درباره همسرش با تو گفتگو مى‌كرد و به خداوند شكايت مى‌نمود شنيد و تقاضاى او را اجابت كرد؛ خداوند گفتگوى شما را با هم و اصرار آن زن را درباره حل مشكلش مى‌شنيد؛ به
یقین خداوند شنوا و بيناست.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان مى‌گويد: كلمه اشتكاء كه مصدر فعل تشتكى است، به معناى اظهار ناراحتى است و فرقش با كلمه شكايت اين است كه شكايت به معناى ناملايماتى است كه ديگرى براى آدمى فراهم ساخته و اشتكاء اظهار ناراحتى‌هايى كه خودش پيش آمده است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
در اولين آيه
سوره مجادله به كلمه «تشتكى» بر مى‌خوريم كه آن نيز از مصدر «شكاية» گرفته شده، آن‌جا كه مى‌گويد:
«خداوند قول زنى را كه درباره همسرش به تو مراجعه كرده بود و به خدا شكايت مى‌كرد شنيد (و تقاضاى او را اجابت كرد)...»
آيه مزبور مى‌گويد: «آن زن علاوه بر اين كه با تو
مجادله داشت به درگاه خداوند نيز شكايت كرد و از پيشگاهش تقاضاى حل مشكل نمود»
(وَ تَشْتَكِي إِلَى اللّٰهِ)
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اَشْکُو»، ج۲، ص۵۲۴.
