اَرْتَماء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَرْتَماء (به فتح الف و سکون راء و فتح تاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مطاوعه و قبول رمى است.
رَمْيَة (به فتح راء و سکون میم و فتح یاء) به معنی صيد و تير انداخته شده است.
مَرْمى (به فتح میم و سکون راء) یعنی تیر، آن‌چه که انداخته مى‌شود.
مَرامی (به فتح میم) جمع آن است.
رَمْی (به فتح راء و سکون میم) یعنی تكه‌هاى ابر و ابرى را گويند كه داراى دانه‌هاى درشت باران است.
اَرْميه (به فتح الف و سکون راء) جمع آن است.
اَرْتَما به معنای مطاوعه و قبول رمى است.
رَمْيَة به معنی صيد و تير انداخته شده است.
مَرْمى یعنی تیر، آن‌چه که انداخته مى‌شود.
مَرامی جمع آن است.
رَمْی یعنی تكه‌هاى ابر و ابرى را گويند كه داراى دانه‌هاى درشت باران است.
اَرْميه جمع آن است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره حق تعالى فرموده:
«هُوَ الْقادِرُ الَّذي إِذا ارْتَمَتِ الاَوْهامُ لِتُدْرِكَ مُنْقَطَعَ قُدْرَتِهِ... فَرَجَعَتْ» يعنى: «او همان قادرى است كه چون افكار و اوهام يكديگر را زدند و مزاحمت كردند تا انتهاى قدرت او را درک كند، برگشته‌اند.»
(شرح‌های خطبه:
) «ارتمى» در اينجا به معنى ترامى و انداختن تير به يكديگر است، «ارتماء اوهام» يعنى تزاحم به يكديگر.
خطاب به
معاویه مى‌نويسد:
«وَ لَوْ لا ما نَهى اللهُ عَنْهُ مِنْ تَزْكيَةِ الْمَرْءِ نَفْسَهُ لَذَكَرَ ذاكِرٌ فَضائِلَ جَمَّةً... فَدَعْ عَنْكَ مَنْ مالَتْ بِه الرَّميَّةُ» یعنی: «اگر
خدا از ستودن آدمى نفس خود را نهى نكرده بود گوينده‌اى فضائل زيادى نقل مى‌كرد (منظور خود حضرت است) بگذار از خود كسى را كه شكار او را منحرف كرده است.»
(شرح‌های نامه:
) مثلى است نسبت به كسی كه مقصدش از دست رفته و در طلبش وامانده است.
درباره
خوارج فرموده:
«ثُمَّ أَنْتُمْ شِرارُ النّاسِ، وَ مَنْ رَمى بِهِ الشَّيْطانُ مَراميَهُ، وَ ضَرَبَ بِهِ تيهَهُ» یعنی: «بعد شما بدكاران مردم هستيد و كسى هستيد كه
شیطان تيرهاى خود را به طرف او انداخته و او را در وادى ضلالت خود قرار داده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن حضرت در مذمت ياران خود فرمود:
«أَما وَ اللهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لي بِكُمْ أَلفَ فارِس مِنْ بَني فِراسِ بْنِ غَنْم. هُنالِكَ، لَوْ دَعَوْتَ، أَتاكَ مِنْهُمْ فَوارِسُ مِثْلُ أَرْميَةِ الحَميم» يعنى: «به خدا دوست دارم ای كاش به جاى شما هزار سوار از قبيله بنى فراس داشتم، كه اگر آن‌ها را دعوت به جنگ كنى سوارانى مانند باران‌هاى تابستانى به طرف تو مى‌آيند.»
(شرح‌های خطبه:
) «ارمية الحميم» يعنى ابرهاى هواى گرم، كه آن‌ها به شدت و به سرعت باران درشت مى‌ريزند، فدايت شوم اى مولا چه خوب خودت را با اين سخنان معرفى كرده‌اى.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ارتماء»، ج۱، ص۴۷۱-۴۷۲.
