اولین عزاداری سازمان یافته برای امام حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اولین عزاداری سازمان یافته برای امام حسین، از مباحث مرتبط به تاریخچه عزاداری برای
امام حسین (علیه‌السّلام) است. بر اساس گزارش منابع تاریخی، اولین عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) در روز عاشورای
سال ۶۱ هجری قمری توسط اهل بیت ایشان در
کربلا برگزار شد. پس از آن، در طول تاریخ اسلام، شیعیان در ایام
محرم و
صفر به سوگواری برای امام حسین (علیه‌السّلام) می‌پرداختند. اما اولین عزاداری سازمان یافته برای امام حسین (علیه‌السّلام) در زمان
حکومت آل بویه مرسوم شد.
آل بویه، سلسله‌ای ایرانی نژاد و
شیعی مذهب، که میان سال‌های ۳۲۲-۴۴۸ق/۹۳۳-۱۰۵۶م بر بخش بزرگی از ایران و
عراق و
جزیره تا مرزهای شمالی
شام فرمان راندند. با روی کار آمدن سلسله شیعی
آل بویه، سوگواری‌ها در مصیبت شهادت
امام حسین (علیه‌السّلام) گسترش یافت و از درون خانه‌ها، به کوچه و بازار کشیده شد و کم کم طی قرنهای متمادی، به نماد و شعار تشیع تبدیل شد و به عنوان یک
سنت دینی در بین شیعیان رواج پیدا کرد.
گرچه عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) سابقه‌ای دیرینه دارد، اما به صورت سازمان‌یافته از زمان آل بویه آغاز شد. حمایت آل بویه زمینه را برای شکل‌گیری دسته‌های عزاداری در سال ۳۵۲ هجری قمری فراهم کرد. کامل شیبی می‌گوید: «دسته‌های عزاداری در شکل جدید، نخستین بار در
سال ۳۵۲ به وجود آمدند.»
به دستور
معزالدوله، در عاشورای سال ۳۵۳
عزای عمومی اعلام شد و از مردم خواسته شد که با پوشیدن جامه سیاه،اندوه خود را نشان دهند.
در این روز با آویختن پلاس (پارچه‌های کهنه و سیاه)، اعلام
عزا نمودند. در
روز عاشورا مردم حتی برخی علمای
حنفی مثل خواجه علی غزنوی و امام نجم الدین بلعمانی حنفی، سفیانیان را
لعن میکردند، دستار از سر باز کرده
نوحه می‌خواندند و
خاک بر سر می‌افشاندند. در
سال ۳۹۸ که روز
عاشورا مصادف با
عید مهرگان بود، مراسم
عید را به تاخیر‌انداختند.
مورخین به برپائی این مراسم در تمام طول سلطه
آل بویه اشاره دارند،
اما در همان دوره، با گسترش برگزاری مراسم روز عید غدیر و روز عاشورا و حساسیت
اهل سنت و وقوع درگیری‌های متعدد، اهالی محله
کرخ از برگزاری این مراسم منع شدند.
در
سال ۴۰۲ قمری فخرالملک، وزیر سلطان
بهاءالدوله برگزاری مراسم
عاشورا را آزاد اعلام کرد و برای جلوگیری از وقوع فتنه تدابیری‌اندیشید،
ولی بار دیگر خودش در
سال ۴۰۶ قمری برگزاری مراسم عاشورا را منع کرد، که اصرار
شیعیان به برگزاری آن، باعث نزاع آنها با ساکنان محله باب الشعیر شد و تعداد زیادی در این نزاع کشته شدند.
سلاطین سلجوقی از دوستداران ائمه شیعه بودند و به زیارت
عتبات عالیات می‌رفتند.
ملکشاه به همراه
خواجه نظام در
سال ۴۷۹ق به زیارت
کاظمین،
نجف و
کربلا رفت.
محمد بن عبدالله بلخی پس از سخنرانی و وعظ برای عالمان، مسئولان و
طلاب نظامیه اهل سنت،
روضه می‌خواند و از مظلومیت‌های
اهل بیت پیامبر یاد می‌کرد.
این رسم تا اوایل سلطنت
طغرل سلجوقی در
بغداد و شهرهای دیگر ایران معمول بوده است.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۲، ص۳۳۵.
