اول وقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اول وقت: به لحظات آغازین انجام تکالیف با
وقت معیّن می گویند. بیشتر
احکام آن در باب هاى
طهارت و
صلاة آمده است .
اداى
نماز در اول وقت،
مستحب مؤکّد و تأخیر آن از اول وقت (جز در مواردى که تأخیر،
افضل است)،
مکروه مى‌باشد.
۱. تأخیر
نماز مغرب و
عشا براى کوچ کننده از
عرفات به
مشعر الحرام و انجام آن در
مشعر الحرام.
۲. تأخیر
نماز عشا تا از بین رفتن سرخى
مغرب (
شفق احمر).
۳. تأخیر
نماز ظهر و
عصر براى کسى که
قصد خواندن
نافله ی ظهر و عصر را دارد.
۴. تأخیر
نماز ظهر و
مغرب تا آخر
وقت فضیلت و انجام آن‌ها با
نماز عصر و
عشا با یک
غسل براى زنى که داراى
استحاضه ی کثیره است .
۵. تأخیر
نماز مغرب براى روزه‌دارى که مشتاق
افطار است یا کسانى منتظر
افطار اویند.
۶. تأخیر براى کسى که به
تخلّی در اول وقت نیاز دارد و بدین جهت،
نماز را به تأخیر مى‌اندازد.
۷. تأخیر
نافله ی شب تا یک سوم آخر شب، و هر چه به
طلوع فجر نزدیک تر باشد، داراى
فضیلت بیشترى است.
۱)در
وجوب تأخیر
نماز تا آخر وقت براى کسى که وظیفه ی فعلى او
تیمّم است ،اختلاف است.
۲) همچنین براى صاحبان
عذر مانند نداشتن
ساتر عورت یا نداشتن قدرت در اول وقت براى ایستادن در
نماز در صورت امید یا احتمال
زوال آن تا آخر وقت
، اختلاف وجود دارد.
۳) اگر شخص، زمانى از اول وقت را که براى
نماز و تحصیل
طهارت و سایر شرایط آن کافى است، درک کند و آن را به جا نیاورد تا به عذرى مانند
حیض یا
نفاس یا
بیهوشی دچار گردد، باید
قضا ى آن
نماز را به جا آورد، امّا اگر
عذر پیش از درک زمان مذکور
عارض شود،
قضا واجب نیست.
۴) به قول منسوب به مشهور، به جا آوردن
نماز خوف ، در اول وقت
جایز است.
۵) خواندن
نماز ظهر در اول وقت براى کسى مانند
مسافر که
نماز جمعه در فرض
وجوب عینی آن از او
ساقط است، جایز، بلکه
مستحب است.
۶)
اذان اعلامی باید در اول وقت
نماز باشد.
نماز آن چیزی است که از
فحشاء و
منکر بازمی‌دارد و نماز ستون دین است، اگر قبول شود سایر اعمال هم قبول می‌شود و اگر رد شود سایر اعمال هم رد می‌شود.
وقت نماز ظهر و عصر از هنگام ظهر تا مغرب است، که از اول آن به مقدار ادای نماز ظهر بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز ظهر است و چنین وقتی از آخر آن، وقت اختصاصی نماز عصر است و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است.
وقت فضیلت نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که سایه جدید شاخص به‌اندازه خود شاخص بشود.
وقت نماز ظهر و عصر از هنگام
ظهر تا
مغرب است، که از اول آن به مقدار ادای نماز ظهر بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز ظهر است و چنین وقتی از آخر آن، وقت اختصاصی نماز عصر است و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است.
پایان وقت فضیلت عصر وقتی است که سایه جدید شاخص دو برابر خودش گردد. و بنابر اظهر شروع وقت فضیلت نماز عصر وقتی است که سایه شاخص به چهار قدم یعنی چهار هفتم شاخص برسد؛ اگرچه بعید نیست که ابتدای وقت فضیلت نماز عصر موقعی باشد که به مقدار خواندن
نماز ظهر (از ظهر) گذشته باشد.
وقت نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب است که از اول آن به مقدار ادای نماز مغرب بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز مغرب است و چنین وقتی از آخر آن، وقت مختص نماز عشا است. و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است. و کسی که از روی اضطرار به جهت خواب یا فراموشی یا حیض یا غیر این‌ها و یا از روی عمد، نماز مغرب و عشا را از نصف شب تاخیر بیندازد، بنابر احتیاط (واجب) باید آن‌ها را تا سفیده صبح به قصد ما فی الذّمة به جا آورد و اگر به مقدار وقت ادای دو نماز تا سپیده باقی نمانده باشد، باید احتیاطاً نماز عشا را بخواند، و احتیاط (واجب) آن است که بعد از وقت، نماز مغرب و عشا را به ترتیب
قضا نماید.
و وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا از بین رفتن
شفق یعنی سرخی طرف مغرب می‌باشد و اول وقت فضیلت نماز عشا موقع از بین رفتن شفق است و تا یک سوم شب ادامه دارد بنابراین برای نماز عشا دو وقت اجزاء (کفایت کردن و مجزی بودن) است: قبل از رفتن سرخی و بعد از یک سوم شب تا نصف شب (که در هر کدام از این وقت‌ها نماز عشا خوانده شود صحیح است اگرچه وقت فضیلت آن میان این دو وقت است).
از طلوع سپیده صادق تا طلوع خورشید، وقت نماز صبح است.
و «
احتیاط لازم در شب‌های مهتاب آن است که صبر کند تا سفیده صبح در افق ظاهر شود و غلبه کند بر روشنایی مهتاب، بلکه خالی از وجه نیست و این حکم در روشنی برق و شب‌های ابر نیست. و در روزه احتیاط کنند در شب‌های مهتاب، اگرچه بعید نیست که لازم نباشد امساک قبل از آنچه که ذکر شد.»
به بیان دیگر «باید
طلوع فجر محسوس شود و بین شب‌های مهتابی و غیر آن‌ها فرق هست و ساعت و محاسبات علمی
میزان نیست.»
یعنی «
میزان تبین
حسی است نه علمی؛ بنابراین باید طلوع فجر قابل رؤیت به چشم عادی باشد.»
و «
میزان، شب‌هایی است که روشنایی ماه بر طلوع فجر غالب است و باید برای نماز صبر کند تا روشنایی طلوع فجر احراز شود.»
وقت فضیلت نماز صبح از اول سپیده تا پیدا شدن سرخی از طرف مشرق است و شاید پیدا شدن آن هم‌زمان با «بالا آمدن» و «بازشدن» و «روشن شدن صبح» که در روایات به آن تصریح شده است باشد.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۷۵۶. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
