انْتَهی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انْتَهی:(مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَى) «انْتَهی» از مادّۀ «نهى» به معنى «خوددارى كردن و بازايستادن» است. و كلمۀ «انتهاء» نيز به معنى: بازايستادن و به پايان رسيدن چيزى است، مثلا مى‌گوييم: «
نَهَيْتُهُ عَنِ اَلْقَبيحِ فَانْتَهَى.» او را از كار زشت بازداشتم، پس بازايستاد.
آيۀ مورد بحث دربارۀ
تحریم و خوددارى كردن از «
ربا» و مذمّت رباخواران است. اين
آيه ضمن نهى و تحريم ربا مى‌گويد: كسانى كه پند و اندرز الهى (در مورد تحريم ربا) به آن‌ها برسد و از اين كار خوددارى كنند (فانتهى)، سودهايى را كه
قبل از نزول اين حكم گرفته‌اند ازآن خود آن‌هاست، يعنى اين
قانون مانند هر قانون ديگر
عطف به ماسبق نمى‌شود، زيرا مى‌دانيم اگر قوانين بخواهند گذشته را هم شامل شود مشكلات فراوان و هرج و مرج شديد در زندگى مردم به‌وجود مى‌آورد، به همين
دلیل هميشه قوانين از زمانى كه رسميت مى‌يابد اجرا می شود.
به موردی از کاربرد «انْتَهی» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذينَ يَأْكُلونَ الرِّبا لا يَقومونَ إِلاّ كَما يَقومُ الَّذي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قالواْ إِنّما الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبا وَ أَحَلَّ اللّهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا فَمَن جاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَى فَلَهُ ما سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَى اللّهِ وَ مَنْ عادَ فَأُوْلَئِكَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فيها خالِدونَ) «كسانى كه ربا مى‌خورند، در
قیامت مانند كسى كه بر
اثر تماس
شیطان، ديوانه شده و تعادل خود را از دست داده بر مى‌خيزند. اين، بخاطر آن است كه گفتند: «
بیع و داد و ستد مانند ربا است» در حالى كه خدا بيع را
حلال كرده، و ربا را
حرام. زيرا
فرق ميان اين دو، بسيار است. و اگر كسى اندرزى از جانب پروردگارش به او رسد، و از رباخوارى خوددارى كند، سودهاى پيشين و
قبل از تحريم از آن اوست؛ و كار او به
عفو خدا واگذار مى‌شود؛ امّا كسانى كه به ربا خوارى بازگردند اهل دوزخند؛ و جاودانه در آن خواهند بود.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
منظور از «انتهاء» در
آيه،
توبه و ترک عملى است كه از آن نهى شده تا بنده از آن كار، دست بردارد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «انتهی»، ج۴، ص ۵۴۴.
