انصاب در جاهلیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
جاهلیت پرستش انصاب و
قربانی برای انصاب رواج داشت، که
خداوند آنرا در
قرآن حرام شمرده، و علت حرمتش را
رجس و پلیدی بر شمرده است.
پرستش انصاب در
جاهلیت رواج داشت:
حرمت علیکم المیتة... وما ذبح علی النصب... ذلکم فسق الیوم.... . «
گوشت مردار و
خون، ...... و حیواناتی که روی بتها (یا در برابر آنها)
ذبح می شوند، (همه) بر شما
حرام شده است و (همچنین) قسمت کردن گوشت حیوان به وسیله چوبه های تیر مخصوص بخت آزمایی تمام این اعمال،
فسق و
گناه است- امروز،
کافران از (زوال) آیین شما، مایوس شدند بنا بر این، از آنها نترسید! و از (مخالفت) من بترسید! امروز،
دین شما را کامل کردم و
نعمت خود را بر شما تمام نمودم و
اسلام را به عنوان
آیین (جاودان) شما پذیرفتم- اما آنها که در حال
گرسنگی، دستشان به غذای دیگری نرسد، و متمایل به گناه نباشند، (مانعی ندارد که از گوشتهای ممنوع بخورند) خداوند، آمرزنده و مهربان است.»
" و ما ذبح علی النصب"
راغب در
مفردات می گوید: " نصب" هر چیزی به معنای آن است که آن را طوری جا و قرار دهند که بر جسته و در بلندی واقع شود مانند (کاشتن) بر
زمین فرو کردن
نیزه و ساختن بنای بلند، و کاشتن سنگی بر زمین، بطوری که از دور دیده شود، و نصیب به معنای سنگی است که بر بالای چیزی نصب شود، و جمع آن نصائب و نصب است و رسم عرب چنین بوده که سنگی را سر پا قرار داده آن را می پرستیدند، و
حیوانات خود را روی آن سر می بریدند، این کلمه در
قرآن کریم آمده، آنجا که می فرماید: " کانهم الی نصب یوفضون" گویی آنان بطرف بتان می شتابند".
و نیز می فرماید: " و ما ذبح علی النصب" و گاهی در جمع آن، کلمه" انصاب" می آید، و اضافه می کند که انصاب و از لام و نصب و نصب همه به معنای تعب است این بود گفتار راغب. و غرض از نهی از خوردن
گوشت حیوانهایی که بر روی نصب ذبح می شود این است که جامعه
مسلمین سنت جاهلیت را در بین خود باب نکنند، آری مردم جاهلیت در اطراف
کعبه سنگهایی نصب می کردند، و آنها را مقدس شمرده و حیوانات خود را بر روی آن سنگها سر می بریدند، و این یکی از سنت های وثنیت بوده.
روشن است که تحریم این نوع گوشت جنبه اخلاقی و معنوی دارد نه جنبه مادی و جسمانی، و در واقع یکی از اقسام" ما اهل لغیر الله به" می‌باشد، که بخاطر رواجش در میان
عرب جاهلی به آن تصریح شده است.
. . انما الخمر والمیسر والانصاب... رجس من عمل الشیطـن فاجتنبوه... «ای کسانی که
ایمان آورده اید!
شراب و
قمار و بتها و ازلام (نوعی
بخت آزمایی)، پلید و از
عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!»
شراب و قمار و همچنین
بت پرستی و ازلام (یک نوع بخت آزمایی) همگی به عنوان رجس و پلیدی شمرده شده اند (انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس). تمام این اعمال جزء اعمال شیطانی قلمداد شده است (من عمل الشیطان). سرانجام فرمان قاطع برای اجتناب از آنها را صادر کرده و می فرماید (فاجتنبوه). ضمنا باید توجه داشت که اجتناب مفهومی رساتر از نهی دارد، زیرا معنی اجتناب فاصله گرفتن و دوری کردن و نزدیک نشدن است که بمراتب از جمله" ننوشید" رساتر می باشد.
در پایان این
آیه می گوید: این دستور به خاطر آن است که شما رستگار شوید (لعلکم تفلحون). یعنی بدون آن
رستگاری ممکن نیست.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۳۰، برگرفته از مقاله «انصاب در جاهلیت».
