انتقال (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انتقال،از
مطهرات است و همچنین گردیدن از حالتی به حالتی دیگر یا از حکمی به حکمی دیگر و یا جابهجا شدن
ملک یا حقی از شخصی به دیگری را انتقال می‌گویند که از انتقال به معنای نخست در باب
طهارت سخن رفته و به مفهوم دوم به مناسبت در بابهای
طهارت،
صلات،
حجر،
ضمان،
طلاق،
ظهار و
ارث سخن گفتهاند.
مراد از آن، انتقال
نجس به
جسم پاک و جزئی از آن شدن است، همچون انتقال
خون انسان یا
حیوان دارای خون جهنده به
بدن پشه که خون جهنده ندارد یا انتقال
ادرار نجس ـ مانند ادرار انسان ـ به
گیاه از راه ریشه.
انتقال، از
مطهرات است به
شرط آنکه نجس حقیقتاً به جسم پاک نسبت داده شود. برای نمونه، در مثال بالا، خون پشه بر آن صدق می‌کند. بنابراین، اگر پس از انتقال، این نسبت، مشکوک باشد،
حکم به
طهارت آن نمیشود.
حکم انتقال بر حسب موارد، مختلف است که بدان اشاره میشود.
هرگاه ردّ
اصل در موارد ضمان، امکانپذیر نباشد، انتقال به
بدل واجب میشود، مانند
تلف شدن
مال غصبی که پرداخت بدل، یعنی مثل یا قیمت آن بر
غاصب واجب است.
تکلیفهایی که انجام دادن اصل آنها ممکن نیست
تکلیف به بدل ـ در صورت داشتن بدل ـ منتقل میشود، مانند کسی که به جهت دسترسی نداشتن به
آب یا
زیان داشتن آن، نمیتواند
وضو بگیرد یا
غسل کند،
تیمم برای
نماز بر او
واجب میشود
،همچنین
مکلف در صورتی که نتواند ایستاده نماز بخواند، باید بنشیند و در صورت ناتوانی از نشستن، باید خوابیده نماز بگزارد.
در
کفارات دارای بدل، در صورت ناتوانی از اصل، بدل آن را به جا میآورد.
حقوق به لحاظ انتقال و عدم انتقال پذیر بودن دو گونهاند.
مانند حقّ پدری، حقّ
ولایت برای
حاکم شرع و
حق استمتاع از
همسر. به این حقوق حکم نیز اطلاق میشود.
مانند حقّ
خیار،
قصاص و
تحجیردر انتقال برخی حقوق، همچون حقّ
شفعه از طریق
ارث اختلاف است.
دین ثابت بر
ذمّه بدهکار، با
حواله به ذمّه دیگری (مُحال علیه) منتقل میشود. در نتیجه، محال علیه باید بدهی را به بستانکار بپردازد.
زنی که
طلاق رجعی داده شده، نباید تا پایان مدّت
عده از
خانه شوهر به جایی دیگر منتقل شود، بلکه باید زمان عدّه را نزد شوهر سپری کند.
همان عدول است.
سبب انتقال
ملکیت یا اختیاری است، مانند
بیع و
اجاره و یا قهری، مانند
مرگ که موجب انتقال ترکه
میت به
ورثه میشود.
اموال بر جای مانده از میّت در صورتی که دین یا وصیّتی به آن تعلّق نگرفته باشد، به مجرّد مرگ به ورثه منتقل میشود و در صورت تعلّق دین یا
وصیّت به همه یا بعض مال، در انتقال آن مقدار از مال که مقابل دین یا وصیّت قرار میگیرد، اختلاف است. بنابر قول به انتقال، ورثه نمیتوانند در آن
تصرف کنند.
مردی که
زن غیر
حامله خود را
طلاق رجعی داده، چنانچه در این فاصله بمیرد، وظیفه زن از عدّه
طلاق به عدّه
وفات منتقل میشود.
در حَجب نقصان،
سهم وارث از بیشتر به کمتر انتقال مییابد.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۷۱۲-۷۱۳.
