امام شناسی (طهرانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«امام شناسی» از مهمترین
آثار علامه طهرانی بشمار می‌رود که در ۱۸ جلد تدوین شده است.
این کتاب مجموعه‌ای است از بحثهای تفسیری، فلسفی، روائی، تاریخی، اجتماعی درباره
امامت و
ولایت به طور کلی و درباره امامت و
ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السّلام
ائمه معصومین علیهم‌السّلام بالخصوص که به صورت درسهای استدلالی علمی متخذ از
قرآن کریم و
روایات وارده از خاصه و عامه و ابحاث حلی و نقدی پیرامون
ولایت می‌باشد این مجموعه که شامل ۲۷۰ درس است در سال ۱۳۹۱ هجری قمری در
ماه مبارک
رمضان برای برخی از دوستان ایمانی تدریس شده است.
در جلد اول به مطالب زیر اشاره شده است: لزوم
عصمت انبیاء و ائمه علیهم السلام،
حقیقت عصمت و لوازم آن، امتیازات مخلصین در
قرآن کریم ،
ولایت تکوینی امام بر نفوس، منصب
امامت بالاتر از
نبوت و اساس تعالیم اسلام است، لزوم
تبعیت از اعلم و لزوم اعلمیت امام، افضلیت
امیرالمؤمنین در جمیع
فضائل نفسیه و
اعتراف عمر به اعلمیت
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام ،
علت مخالفت معاندین با
خلافت امیرالمؤمنین علیه‌السّلام.
مهمترین مطالب جلد دوم عبارتند از:
تفسیر آیه اولی الامر و
نقد نظریه
عصمت اجتماع اهل حل و عقد ، اکملیت
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام در جمیع
فضائل ، منصب
امامت ویژه عباد الله المخلصین است، آراء اکثریت نمی‌تواند معیار انتخاب امام معصوم باشد، امام باید افضل و در راس امور است و منصوب از جانب
خدا باشد، مراد از
اولی الامر ائمه معصومین علیه‌السّلام هستند،
وصایت امیرالمؤمنین و ائمه معصومین علیه‌السّلام از جانب
رسول خدا.
در جلد سوم با
تفسیر آیات مختلف مطالب زیر قابل بررسی است: لزوم متابعت از اعلم،
حدیث جابر درباره
اهل بیت علیه‌السّلام ، بحث در
سند و مفاد حدیث
جاهلیت و
تبیین مفهوم
مرگ جاهلی،
خیر البریه در
سوره بینه درباره
امیرالمؤمنین و
شیعیان آن حضرت وارد شده است، براساس آیه ۶۹
سوره نساء میان ارواح مؤمنین و ائمه معصومین علیه‌السّلام معیت و اتحاد معنوی برقرار است، حقیقت اسلام همان
تشیع است و بیان صفات
شیعه ، تفسیر
آیه تطهیر و
استشهاد و احتجاج‌های اهل بیت به آیه تطهیر،
زنان پیامبر مصداق اهل بیت نیستند.
اهم مطالب جلد چهارم به قرار زیر است:
امام وارث همه علوم
قرآن ، علوم همه انبیاء و بالاخره وارث جنبه‌های روحی و علمی پیامبران است، ذکر برخی از معجزات و
مناقب امیرالمؤمنین علیه‌السّلام و اینکه
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام وارث همه کمالات
پیامبر جز
نبوت بوده است، مراد از
آیه «و من عنده علم الکتاب»
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام می‌باشد، مراد از شاهد در آیه ۱۷
سوره هود و مراد از هادی در آیه «و لکل قوم هاد»
امیرالمومنین است، ضرورت وجود امام و بیان اینکه زمین هیچگاه از
حجت خدا خالی نیست.
در جلد پنجم کتاب به مطالب زیر اشاره شده است: تحقیق معنای
ولایت و بیان
علامه طباطبایی درباره آن، پیمودن راه
ولایت مبتنی بر چشم پوشی از همه چیز جز خداست، راه رسیدن به
ولایت و حالات اولیا در منازل سلوک تا فنای در ذات الهی، گفتار محققان عرفا و حکما درباره
انسان کامل،
ولایت کلیه الهیه عین
ولایت خداست در
خداوند اصالت دارد
ولی در
ولی تبعیت دارد، انحراف فرقه وهابیه و شیخیه در
توحید و
ولایت،
تفسیر آیه ولایت و شبهات
فخر رازی پیرامون آیه و رد بر آنها.
مهمترین مطالب جلد ششم عبارتند از: میزان و محور
حق علی علیه‌السّلام است، کیفیت
حج و عمره‌های رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ،
خشم رسول الله از شکایت کننده از
امیرالمؤمنین و گفتار آنحضرت درباره تصلب علی در
دین ، کیفیت
تشریع حج تمتع و تفاوتهای آن با
حج افراد و
قران ، بیان مبسوط جریان
حجة الوداع در تمهید واقعه
غدیر خم ،
تفسیر آیه نسی ء و بیان عدم مشروعیت تبدیل ماههای قمری به شمسی، بحث مفصل تفسیری، روائی، فقهی و تاریخی درباره بناء
اسلام بر
سال و ماه قمری، یکی از ارکان مهم
وحدت اسلامی اتحاد
تاریخ است، قوائد سال قمری و مضار سال شمسی، لازم به ذکر است که
علامه طهرانی در کتاب رساله نوین دراین باره به طور مفصل صحبت کرده است که علاقمندان می‌توانند به آنجا رجوع نمایند.
در جلد هفتم مطالب زیر بررسی شده است: نصب
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام در غدیر خم به
ولایت عامه مطلقه، مشکلات و پی آمدهای تحمل
ولایت، بلایا و فتن وارده بر
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام پس از رسولخدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، خطبه رسولخدا در غدیر خم،
روایات متعدد درباره شان نزول
آیه تبلیغ ، بحث در رابطه با سند
حدیث غدیر ، گفتار
علامه امینی راجع به مصادر حدیث غدیر، روایات وارده از
شیعه درباره حدیث غدیر، بحث در تفسیر و مفاد حدیث غدیر، تحقیق در معنای حقیقی و ریشه‌ای کلمه
مولی، گفتار
فخر رازی در معنای
مولی و رد آن توسط علامه امینی.
اهم مطالب جلد هشتم عبارتند از: تفسیر
آیه ولایت ، مراد از
نعمت ولایت و مراد از یوم روز غدیر خم است، پیشی گرفتن از
حکم خدا و رسولخدا عین عقب افتادگی است،
نص رسولخدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بر
امیرالمؤمنین بودن علی علیه‌السّلام ، رای گیری مخفیانه در
سقیفه با
خدعه همراه بود و از نظر ظاهر هم باطل است،
اعتراف عمر به احق بودن
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام برای
خلافت ،
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام میزان سنجش نیکی‌ها و زشتی هاست، عمر بدعت‌های خود را رنگ و صبغه دینی داد، عمر اسلام راستین را فدای
عزت عرب کرد، خطبه
امیرالمؤمنین در تغییر سنت‌های خلاف.
در جلد نهم به مطالب زیر اشاره شده است: بیان احتجاج‌ها و استشهادها به حدیث غدیر، احتجاج
امیرالمؤمنین به حدیث غدیر در حوادث مختلف، نزول آیه سال سائل درباره منکر حدیث غدیر،
روایت ثعلبی در تفسیر کشف و بیان در شان نزول
آیه سال سائل ، روایت
ابو الفتوح رازی و کلمات شیرین و مسجع او در
ولایت،
ابن تیمیه در معنای ابطح اعمال غرض کرده است، عامه و
اهل سنت وهابی‌ها را
لعنت می‌کنند، روز غدیر خم
روز عید است، خطبه
امیرالمؤمنین در فضیلت غدیر،
عید غدیر افضل اعیاد است، بیان
سید ابن طاوس در
علت افضلیت عید غدیر بر سایر اعیاد، بیان اعمال وارده در روز غدیر،
عمامه بستن رسولخدا بر سر
امیرالمؤمنین در روز غدیر خم صورت گرفته است.
اهم مطالب جلد دهم عبارتند از: بیان
حدیث منزلت ، وزارت و خلافت علی از روز اول با
نبوت رسولخدا بوده است، روایت علمای شیعه حدیث منزلت را از زبان رسولخدا،
استشهاد امیرالمؤمنین علیه‌السّلام نزد
ابو بکر به حدیث منزلت،
وصیت رسول خدا به
انصار و بیان حدیث منزلت، حدیث منزلت در
وقت حرکت رسولخدا به
غزوه تبوک ، شواهد قطعیه بر خلافت
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام بر
مدینه در غزوه تبوک، ابیات منسوب به
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام درباره حدیث منزلت، سایر مقامات حدیث منزله مانند بعد از
فتح خیبر ، در وقت بستن درهای
مسجد است غیر از در علی در وقت عشیره و
عقد اخوت ، گفتار رسولخدا به
ام سلمه ، در موقع اسم گذاری حسنین علیهما السلام، در دعای رسولخدا و گفتار او به
ابو سفیان ، در وقت گفتار
دشمن و در وقت فرستادن خالد، در
معراج رسولخدا، در وقت رحلت رسولخدا در حضور انصار.
در جلد یازدهم مطالب مهم عبارتند از:
علم و
عرفان خداوندی از شرائط اولیه رهبری است،
امیرالمؤمنین اعلم امت به علوم ظاهری و به علوم باطنی بوده است، بحث پیرامون انا مدینة العلم و علی بابها، حاکم در مستدرک بر صحت این حدیث اصرار دارد، بیان قضایا و محاکمات
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام ، در میان اصحاب و جمیع امت،
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام مقام اول در علم را دارند، اعتراف عمر به حقانیت علی علیه‌السّلام در خلافت، قضایای شگفت انگیز
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام ، کنار زدن
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام به علت
جهل به مقام والای او.
در جلد دوازدهم درباره مطالب زیر بحث می‌کند: درباره علوم عینیه
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام ،
اخبار غیبی متعدد از
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام ، علم منایا و بلایا و ملاحم و فتن امیر المؤمنین، اخبار آن حضرت از
شهادت خود، علوم مختلف و متنوعی که از
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام به ظهور رسیده است، گفتار
ابن ابی الحدید در اینکه همه علوم به آنحضرت می‌رسد، جمع آوری قرآن توسط آنحضرت، علم آنحضرت به زبان حیوانات و
فرشتگان ، پاسخ آنحضرت از سؤالهای پادشاه روم،
امیرالمؤمنین عالم به
تورات و
انجیل و گوینده سلونی است.
اهم مباحث جلد سیزدهم عبارتند از: تفسیر آیه و ما محمد الا رسول قد خلت من قبله الرسل... و بیان برخی وقایع
غزوه احد و پایداری
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام در
دفاع از جان
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ،
اعتراف عثمان به فرار خود در
جنگ احد ، روایات صریحه رسولخدا در فرار عمر در روز احد، امر رسول خدا به آوردن قلم و دوات برای نوشتن وصیت و منع عمر از آوردن
قلم و دوات و نسبت یاوه گوئی به پیامبر، بحث مشروع و مستوفی در
سند حدیث ثقلین و
تواتر آن در روایات شیعه و عامه، مقاماتی که رسولخدا به حدیث ثقلین لب گشوده‌اند، بحث در سند و دلالت حدیث ثقلین، روایات خاصه و عامه در تعیین
دوازده امام .
در جلد چهاردهم مطالب زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
امر قرآن و پیامبر به کتابت و تربیت کاتبان، منع عمر از
کتابت حدیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، بیان
علامه طباطبایی درباره عدم
تحریف قرآن ، نقدی بر کتاب فصل الخطاب در تحریف قرآن، معرفی تالیفات
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام :
مصحف علی ،
مصحف فاطمه و کتابهای جامعه،
جفر ،
دیات ،
فرائض ، الستین در علوم قرآن و... ، تقدم شیعه در تدوین به پیروی از
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام ، در حالی که تدوین در اهل سنت پس از دو
قرن بوده است، کیفیت تکون
اسرائیلیات در حدیث و سنت و روایات
ابو هریره و
عبدالله بن عمرو .
مطالب مهم جلد پانزدهم عبارتند از: جمیع پیشگامان در تصنیف و تدوین نهضت اسلام شیعه بوده‌اند، اهمیت
صحیفه کامله سجادیه و ضرورت انس با آن، تاریخچه تدوین صحیفه سجادیه و ملحقات آن، اتحاد نفوس امامان با رسولخدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مقتضی ذکر «آل» در صلوات است، قتل عام شیعیان و سوختن کتابخانه‌ها توسط برخی از اهل سنت، بحث درباره
قیام کنندگان با
شمشیر از بنی فاطمه علیهاالسّلام ، نقد نظریه محدث قمی در بازگو نکردن برخی حقائق مسلم تاریخی بخاطر مصلحت اندیشی‌های پنداری، قصیده
فرزدق درباره
امام سجاد .
در جلد شانزدهم و هفدهم مطالب زیر مورد بررسی قرار گرفته است: تقدم و تاسیس شیعه در جمیع علوم از زمان
امام باقر تا
زمان امام عسکری علیهما السلام،
ارث بردن
امام صادق علیه‌السّلام علوم کلیه را از رسولخدا، کار امام صادق آفتابی نمودن اسلام حقیقی بود، برخوردهای مختلف منصور با امام صادق علیه‌السّلام ، شرح حال
مالک بن انس ،
ابو حنیفه ،
محمد بن ادریس شافعی و
احمد بن حنبل ،
مذهب جعفری قیاس را
باطل می‌داند.
اهم مطالب جلد هیجدهم عبارتند از: علوم لدنیه متنوع
حضرت امام جعفر صادق علیه‌السّلام ، معاویه سیر نبوت عادله را به طاغوتیت جباره برگردانید
با دقت در تمامی مجلدات کتاب معلوم می‌شود که ایشان به بسیاری از منابع
شیعه و
اهل سنت تضلع کامل دارند به نظر علامه طهرانی مساله امامت و
ولایت از مهمترین مسائل حیاتی است و با شناخت این واقعیت تمام جهات استعدادیه
انسان در مدارج و معارج کمال رشد و نمو می‌کند و با عدم شناخت و پیروی نکردن از این حقیقت، استعدادها و قابلیت‌ها همه در مسیر
انحراف قرار گرفته و در لجن زار عفن مادیات و شهوات مضمحل و منهدم می‌شود و بنابراین تمامی هیجده مجلد
امام شناسی مباحث مربوط به این مساله را دربر گرفته است.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
